Roman Karmen – Sineasta u službi revolucije

Te slike danas čine deo našeg kolektivnog pamćenja, a on je kao krijumčar slika ili kao genijalni dramaturg, skupljao fotografije koje su obeležile trag njegovih prolazaka kroz istoriju.Roman Karmen prikazao je ceo vek napisavši legendu o njemu. Godine 1936, kao ratni dopisnik sovjetskih filmskih novosti za vreme Španskog građanskog rata, potpuno se angažovao na strani republikanskih boraca veličajući njihovu snažnu želju za pobedom.

1938. bio je specijalni dopisnik iz Kine za vreme kinesko-japanskog rata. Raskrinkao je varvarstvo japanske vojske odlazeći u središte ratnih stradanja. Tokom čitavog života, njegova kamera nikada nije prestala da prati žrtve rata. Kada je sa 40 godina bio mobilisan u Crvenu armiju, odmah na početku nemačke invazije, od svoje kamere napravio je oružje i iz dana u dan, tokom četiri godine, stvarao je epopeju o sovjetskim borcima na potesu od Moskve do Berlina, gde je prikazao zauzimanje Rajhstaga.

1946, kao predstavnik sovjetske delegacije na suđenju protiv istaknutih nacističkih zvaničnika u Nirnbergu, Roman Karmen je tokom nekoliko meseci pratio sve rasprave. Početkom pedesetih godina postao je putujući ambasador socijalizma i istoričar većine revolucija koje su obeležile kraj XX veka.Godine 1954, u Hanoju je ovekovečio pobedu čitavog jednog naroda nad svojim kolonizatorima.

Ispratio je prve korake Kubanske revolucije. Imao je više od 70 godina kada se 1972. u Čileu pridružio vladi Narodnog jedinstva koju su podržavali komunisti i svedočio o oduševljenju koje je ta vlada proizvela. Malo je sineasta koji se mogu pohvaliti da su iz takve blizine prisutvovali avanturama većine marksističkih vođa tog vremena: La Pasionarija u Španiji, Mao Cedung, Ho Ši Min, Fidel Kastro, Salvador Aljende.

Od sredine dvadesetih do početka sedamdesetih godina, ovaj sovjetski sineasta nikada nije prestao da slavi svoje radnike-junake čineći od njih standardne obrasce. Kao državni sineasta, uvek je služio režimu i njegovim vođama koji su se nizali jedan za drugim, ne dovodeći ih nikada u pitanje i prihvatajući sve promene.

Ostavio nam je neke od najsnažnijih istorijskih kadrova dvadesetog veka, tako snažnih da smo i zaboravili da je on bio njihov autor. Upravo nas je taj paradoks i njegova prividna sloboda da snima istoriju uvek na isti način, bez obzira na kontekst, naveo da odemo korak dalje u našem susretanju sa Romanom Karmenom.

Svi snimci u ovom francuskom dugometražnom dokumentarnom filmu su njegovi. Prema njegovoj zvaničnoj biografiji, koju nikad nije prestao iznova da piše, Roman Karmen je voleo da se predstavlja kao dete Revolucije iz 1917. Roman je rođen u Odesi 1906. godine, u porodici jevrejskih intelektualaca.

Njegov otac Lazar Karelman bio je pisac i revolucionarni novinar poznat pod pseudonimom Lazar Karmen. Kao brat po oružju sa boljševicima, umro je 1920. godine od posledica zlostavljanja koja je pretrpeo u zatvorima beloarmejaca. Maštao je da nastavi stopama svog oca od koga je nasledio fotografski aparat i čiji je pseudonim preuzeo da bi postao novinar pod imenom Roman Karmen.