Političari okom, navijači skokom

Namerno širenje osećanja kolektivne ugroženosti je, kako se pokazalo kroz istoriju, prilično efikasan model za tzv. zbijanje redova i postizanje nacionalnog kvazi-jedinstva, ali uvek sa pogubnim posledicama. Neko je iz tih lekcija izvukao pouke, a neko nije.

Glavne karakteristike većine današnjih navijačkih družina, pa tako i onih u Mađarskoj, jesu pomanjkanje kulture i tolerancije prema svemu što nije moje, pa su samim tim sastavni delovi takvog mentalnog sklopa i ostrašćenost i agresivnost. Reklo bi se da je rezultat ovakvog spoja na sportskim tribinama najpre vidljiv u isticanju stereotipa vezanih za pojedine nacije, plasiranju uvreda na njihov račun i oživljavanju nekih starih, kolektivnih naprijateljstava.

Šovinizam i agresivni nacionalizam, koji su karakteristični za ponašanje većine mađarskih navijačkih grupa na svakom meču kada su u im u gostima sportisti iz Srbije, postaju, nažalost, obeležja i onih susreta na kojima učestvuju školske ekipe srpske manjine u Mađarskoj. Sa tom pojavom suočili su se nedavno učenici Srpske gimnazije „Nikola Tesla" iz Budimpešte u Miškolcu, prilikom meča sa vršnjacima iz jedne mađarske škole, u okviru državnog prvenstva u košarci.

Prema rečima svedoka ovog događaja, jednoglasna skandiranja gledališta bila su bučnija i privlačila su veću pažnju od svega ostalog što se događalo u dvorani. Gromoglasno se klicalo velikoj Mađarskoj, jurišalo na južne krajeve i svetlo bacalo na najmračnije stranice istorije. Otišlo se čak dotle da se srpskim učenicima iz skoro svih grla u sali skandiralo „Ubice, ubice!".

Zanimljivo je da ni sudije, a ni organizatori nisu u svemu ovome videli ništa sporno, što bi moglo biti povod za njihovo reagovanje. Štaviše, srpski košarkaši su kao svojevrsnu podršku huliganima protumačili odluku glavnog sudije da sa terena odstrani srpskog igrača, jer je posle verbalnih uvreda koje su stizale iz gledališta, napravio pokret rukom koji je od strane arbitra ocenjen kao nepristojan.

Ovi događaji zbili su se neposredno posle učestalih novinskih napisa i televizijskih izveštaja mađarskih medija o tzv. međunacionalnim incidentima u Vojvodini. Proteklih nedelja su se u mađarskoj javnosti gotovo svakodnevno mogla čuti reagovanja predstavnika državnog vrha na te događaje, a kolumnisti vodećih budimpeštanskih dnevnih listova i tzv. nezavisni intelektualci u svojim napisima nisu previše birali izraze kojima su osuđivali vlasti u Srbiji zbog navodnog tolerisanja nasilja prema Mađarima.

Jedan od takvih napisa je i otvoreno pismo koje je srpskom premijeru Ivici Dačiću, u vrlo oštrom tonu, uputio poznati mađarski filozof i publicista Gašpar Mikloš Tamaš. Ovaj napis je dnevni list „Nepsabadšag" objavio na celoj novinskoj stranici, a preneli su ga i pojedini mediji na mađarskom jeziku u Vojvodini.

Pažljivijem čitaocu, međutim, teško može da promakne činjenica da je većina tih članaka pisana iz jednostrane vizure i da je obojena više emocijama, senzacionalističkim formulacijama i sloganima, nego što je potkrepljena proverenim podacima i čvrstim argumentima. Minule godine i decenije su u mnogim, nama poznatim slučajevima, pokazale da je širenje osećanja kolektivne ugroženosti prilično efikasan model za tzv. zbijanje redova i postizanje nacionalnog kvazi-jedinstva.

Bude li iskrenosti, možda ćemo posle najavljenog aprilskog susreta predsednika Nikolića i Adera u Čurugu, uspeti da naslutimo razloge zbog kojih se ta praksa periodično ali vrlo bučno, forsira u političkom i javnom životu Mađarske.