Nevidljivi zidovi (naši i tuđi) kao izazov u filmu Julijana Pelslera

Roman Zid austrijske spisateljice Marlene Haushofer, napisan 1963. godine, koji se smatra njenim najboljim književnim ostvarenjem, svrstava se u žanr antiutopijske fikcije. Reč je o upečatljivom delu, koje je imalo značajan uticaj na brojne pisce, uključujući i austrijsku nobelovku Elfride Jelinek.

Glavna junakinja romana, žena u četrdestim godinama, tokom odmora u Alpima, sticajem neobjašnjivih okolnosti, nevidljivim zidom biva odvojena od ostatka sveta. Izmeštena iz udobnog građanskog miljea, suočena sa nepatvorenom prirodom i samoćom, gde su joj jedino društvo pas, krava i mačka, njen život postaje usamljenička borba za preživljavanje, ali i za pomirenje sa situacijom koja postepeno gubi obrise privremenog stanja, i sa sve većom izvesnošću, postaje trajno.

Suočena sa strahom i samoćom, pravi zapise o svojoj izolaciji, sve dok u planinskoj kući pronalazi zalihe papira, neznajući da li će ih ikada iko čitati. Roman Zid, u prevodu Relje Dražića, u izdanju "Futura publikacije" iz Novog Sada, kod nas je objavljen 2009. godine u tiražu od 1.500 primeraka, te je, zahvaljujući tome, jednom užem delu ovdašnje publike ovo delo poznato.

Austrijski kulturni forum u Beogradu, kao posvetu stogodišnjici od rođenja Marlene Haushofer, i uskršnji poklon srpskoj publici, na svom zvaničnom sajtu je od 12. do 19. aprila omogućio gledanje filma Zid sa titlovima na srpskom jeziku.Prema romanu Marlene Haushofer, ovaj film je snimljen 2012. godine, u režiji Austrijanca Julijana Pelslera, a glavna uloga poverena je nemačkoj glumici Martini Gedek.

Našavši se iza nevidljivog zida, u alpskom selu u Gornjoj Austriji, na početku 21. veka, pokušavajući da racionalizuje naprasnu izlolovanost od ostatka sveta, glavna junakinja u svom monologu kaže: „To nije moglo da bude istina. Takve stvari se jednostavno ne događaju. Ako se i dese, to neće biti u malom planinskom selu, ne u Austriji, ne u Evropi....".

Sa koronavirusom, upravo takvo razmišljanje - da to nama nije moglo da se dogodi, zateklo je milione Evropljana, ali i stanovnika svih drugih kontinenata. I zato je korisno pogledati ovaj film kog odlikuju dugi kadrovi, spori ritam, minimalna, monološka naracija, kompaktna, začudna atmosfera. Reč je o meditativnom dnevniku pojedinca u ekstremnoj izolaciji, iz kojeg saznajemo na koji način on u takvim okolnostima izgrađuje nove odnose sa svojim okruženjem, pre svega, sa prirodom, i na koji način se suočava sa stvarnošću i strahovima, ali nam otkriva i ulogu nade u strukturi ličnosti i opstanku pojedinca.

Iako književni predložak svojim kvalitetom nadilazi filmsku interpretaciju, u dugim satima izolacije, svakako vredi pogledati Zid. Jer, korisno je naučiti kako prepoznati i kako se suočiti sa nevidljivim zidovima, koje svakodnevno postavljamo sami sebi ili nam to čine drugi, bez obzira na aktuelnu vanrednu situaciju.

A zidovi su u različitim vremenskim okvirima i okolnostima, istorija je pokazala, veoma podesni za učitavanje različitih aktuelnih pretnji - od neprijateljskih plemena i naroda, do nuklearne i ekološke katastrofe, ali i aktuelne pandemije.