Stradanje Šapca u Velikom ratu - u knjizi Branislava Stankovića

Austrougarske trupe prešle su Savu 12. avgusta 1914. godine. U toku prve, dvanaestodnevne okupacije u Šapcu i okolini život je izgubilo oko 3000 ljudi.

"Počinili su nezapamćeni zločin i varvarstvo. Ceo grad je bio praktično sravljen sa zemljom, a ova crkva koju su Šapčani sa ponosom gradili skoro 30-40 godina bila je pretvorena u svojevrsno mučilište. U crkvu su zatvorili nekoliko stotina ljudi, ljudi su tri dana, na letnjoj žegi, u avgustu, bez hrane, pića, ičega, umirali ovde", objašnjava dr Ljubomir Ranković, protođakon.

Sve radnje su ispražnjene i uništene. Uzalud se traži kuća koja je ostala netaknuta. Sve što nije moglo da bude odneto, upropašćeno je,, napisao je izmedju ostalog Anri Barbi, francuski novinar i književnik. Džon Rid, američki dopisnik iz Srbije, zapisao je da su osvajači uzeli platna od lana, slike, dečje igračke, nameštaj i da su svoje konje smestili u spavaćim sobama otmenih kuća. Na poziv srpske vlade u Šabac i Podrinje, došao je i švajcarski kriminolog i forenzičar Arčibald Rajs. Istražiivao je, između ostalog i grobnicu u dvorištu crkve.

„Ono što je posebno zanimljivo za ovu knjigu jeste da je ona uglavnom pisana na osnovu stranih izvora, na osnovu tekstova stranih izveštača. Strani izveštači su uglavnom pisali o stravičnim zloćinima, austrougarske vojske nad civilnim stanovništvom, tu ne mislim samo na Šabac već i Mačvu, Jadar, Rađevinu i sve ono što danas možemo nazvati Podrinjem. Podrinje je iz rata izašlo sa 42 posto manje stanovništva", kaže Branislav Stanković, autor knjige.

Na 60 strana knjiga, nalazi se deset hiljada imena vojnika koji su u šabačkom kraju svoj život dali za slobodu. Do 1914. grad je bio veliki trgovački centar sa oko 14.000 stanovnika. U Prvom svetskom ratu, izgubio je polovinu ljudi, žena i dece. Za herojski otpor i stradanje dobio je tri ordena, Franscuski i Čehoslovački ratni krst i Karađorđevu zvezdu sa mačevima.