Dosije Kosovo - Žuta kuća

Koja je bila sudbina nestalih Srba? Kako je, pred očima skoro 50.000 vojnika KFOR-a UČK mogao da kidnapuje i ubije više od 1000 ljudi? Kakva je bila atmosfera na Kosovu i Metohiji, nakon što su srpske snage posle potpisivanja vojno-tehničkog sporazuma u Kumanovu napustile Kosovo?

Ovu su samo neka od pitanja čije odgovore donosi novi film Slađane Zarić ”Dosije Kosovo - Žuta kuća” koji je Radio-televizija Srbije realizovala u saradnji sa Ministarstvom unutrašnjih poslova.

Film je deo serijala "Dosije Kosovo“, do sada su emitovana dva filma ovog serijala: ”Devedest osma” i ”Račak”.

Slađana Zarić, autorka dokumentarno-igranog filma "Žuta kuća“: "Dokumentarno-igrani film ”Žuta kuća” baziran je na izveštaju Dika Martija, koji je usvojen na Parlamentarnoj skupštini Saveta Evrope, kao i na dokumentu UNMIK-a iz 2003. godine koji sadrži izjave svedoka, bivših pripadnika UČK, koji su učestvovali u transportima zarobljenih Srba i ostalih nealbanaca sa Kosova na teritoriju Albanije. Prema dokumentu UNMIK-a, oko 300 kidnapovanih Srba premešteno je iz logora na Kosovu u improvizovane zatvore u Albaniji. Zarobljeni Srbi transportovani su kombijima, hladnjačama a nekada čak i vođeni peške u Albaniju. Držani su u privatnim kućama u Bicaju, Kukešu, Burelju, selu Ripe…“

Kako bi bili što manje upadljivi za okolinu, obično su bili raspoređeni u manjim grupama od pet do deset zarobljenika. Držani su u štalama i ambarima privatnih kuća, koje su se nalazile na obroncima sela, usamljene, daleko od glavnih puteva. Svedoci tvrde da su zarobljeni Srbi radili u šumama, sekli drva, obavljali poljoprivredne radove, kako su navodili, ”bili su visoko u planinama, u nekoj vrsti vazdušne banje” kao priprema za sudbinu koja im je bila namenjena.

Nisu svi Srbi koji su odvedeni u Albaniju završili kao žrtve trgovine organima - neki, koji su bili nepodobni su ubijeni u logoru u kojem su radili, neki su, po tvrdnjama svedoka iznetim u dokumentu UNMIK-a, mrtvi sa Kosova prebačeni u Albaniju. Neki su vođeni od jedne do druge privatne kuće u Albaniji gde su im rađene brojne analize krvi i ultrazvučni pregledi...

Vađenje organa obavljano je na klinici u mestu Fuše Kruje, koje se nalazi u neposrednoj blizini aerodroma u Tirani. Žuta kuća, koja se do sada pogrešno interpretirala kao kuća-klinika, bila je samo jedna usputna stanica ka krajnjoj lokaciji gde su određenim zarobljenim Srbima vađeni organi, ka Fuše Kruje.

U "žutoj kući", koja se nalazi u centralnom delu Albanije, u blizini grada Burelja, rađena je selekcija zarobljenika i brojne biohemisjke analize krvi kako bi se uspostavila podudrnost primaoca i ”prisilnog davaoca” bubrega. Po saznanjima Dika Martija ovde se radilo jedino o eksplantaciji bubrega. Drugi organi nisu bili podesni. Bubreg van organizma može da opstane 24 sata, dok srce recimo može samo četiri. Dvadeset četiri sata je bilo dovoljno da se zarobljenik ubije, da mu se hirurški izvadi bubreg i da se potom avionom prebaci u drugu zemlju gde je bubreg bio transplantiran primaocu koji najčešće i nije imao saznanja o poreklu organa.

Slađana Zarić, autorka dokumentarno-igranog filma "Dosije Kosovo - Žuta kuća“: "Dokumentarni film urađen je na osnovu istraživanja i brojnih razgovora sa novinarima koji su 2002. godine otkrili priču o trgovini organima i koji su pronašli bivše pripadnike UČK, svedoke, koji su direktno učestvovali u transportima zarobljenika sa Kosova u Albaniju. Saznanja do kojih je ekipa RTS-a došla, potvrđena su i u razgovoru sa tadašnjim pripadnikom UNMIK-a koji je bio zadužen za nestala lica na Kosovu. U filmu govori francuski pukovnik Žak Ogar koji je tada bio komandant specijalnih jedinica francuskog KFOR-a i koji je posle onoga što je video tih dana na Kosovu napustio francusku vojsku. O dešavanjima tokom juna, jula i avgusta 1999. godine svedoči i episkop Jovan Ćulibrk koji se tada kao jeromonah nalazio u Pećkoj patrijaršiji. U filmu govore i brojni članovi porodica nestalih koji opisuju užasnu traumu i agoniju kroz koju su prolazili a koju i dan-danas doživljavaju: od trenutka nestanka svojih najbližih, preko raznih informacija o njima koje su nekada i novcem plaćali pa do silnih priča i nagađanja o kraju svojih najmilijih.“

Svoje sudbine u filmu iznose Verica Tomanović - supruga otetog profesora i lekara Andrije Tomanovića, Igor Todorovski - brat 28-ogodišnjeg mladića koji je otet sa svog radnog mesta iz Urgentnog centra u Prištini, Dragana Majstorović - majka nestalog sedamnaestogodišnjeg Ivana i mnogi drugi.

Glavne uloge u filmu tumače Zlatan Vidović i Strahinja Bičanin. Pored njih u epizodnim ulogama su Predrag Vasić, Goran Šmakić, Nemanja Jovanović i drugi glumci Narodnog pozorišta u Užicu.

Scenarista filma je Slađana Zarić.

Direktori fotografije: Sima Dimitrić i Nikola Đurović

Kompozitor: Vladimir Tošić

Producenti: Jasna Popović-Ćosić, Nadica Nenadović i Ljiljana Raković

Novinar: Vesna Ilić

Montaža: Marko Vujović i Miloš Stojanović

Režija: Milan Jovanović i Slađana Zarić

Film je urađen u produkciji Informativnog programa Radio-televizije Srbije.