Vek harmonike – Duo Luks Nova: album „Bah kao inspiracija”

Višestruko nagrađivani duo Luks Nova osnovan je 2012. godine u Barseloni, a trenutno Verastegi i Šmidlova žive i rade u Hamburgu. Istražujući zanimljive umetničke kulture različitih zemalja, ovi mladi umetnici interpretiraju raznovrsne programe čime unose izvesnu svežinu u izvođački repertoar, pre svega predstavljanjem vanevropskih kompozitora. Osim toga, posvećeni su i obrazovanju i promociji mladih talenata. U tom smislu, 2018. godine osnovali su Festival savremene kamerne muzike Hamburški dijalozi, pomažući u stvaranju „dijaloga” između afirmisanih i novih kompozitora i izvođača, koji su na različite načine povezani sa gradom Hamburgom.

Na početku emisije čućete kako duo Luks Nova izvodi ostvarenje pod nazivom Sefardski akcenat / Mimikrija nigerijskog kompozitora Čarlsa Uzora. Ovo delo autor je napisao 2018. godine i posvetio teoretičarki plesa Astrid Kaminski i deo je njegovog ciklusa Mimikrija na kojem radi već punih deset godina. Po rečima Uzora, koncept doma je nezamisliv bez koncepta izgnanstva, a fenomen prikrivanja je zapravo strategija preživljavanja. Iako se u ovom delu poziva na sefardske izbeglice koje su napustile Pirinejsko poluostrvo u 15. veku, i sam autor je kao dete iskusio progon, kada je sa porodicom napustio domovinu tokom građanskog rata između Bijafre i Nigerije i preselio se u Švajcarsku. Principe maskiranja i mimkrije prenosi na svoju muziku, uzimajući zvuke iz prirode, kao što je pev ptica, koje potom elektronski transponuje za osam oktava. U delu Sefardski akcenat / Mimikrija ove ideje dalje produbljuje – zvuk gitare duplira zvukom teorbe na traci i zatim ih elektronski modifikuje, dok zvuk praznih žica i odjek instrumenta, po rečima autora, sugerišu prošla vremena.

Fragmenti sećanja broj 3 Tristana Ksavijera Kestera, mladog američko-nemačkog kompozitora, violončeliste i pedagoga, ostvarenje je iz 2018. godine i deo je projekta u kojem Kester evocira neka daleka sećanja i zvukove povezane sa njima. Za njega je upravo Bahova muzika ono što ga vraća u detinjstvo. Ova kompozicija je i direktno i indirektno povezana sa Bahom, jer u njoj citira njegov kontrapuntkski stil, priseća se njegovih korala, ali i što je podjednako važno, osećanja koja su u njemu budila dela ovog kompozitora, dok ih je u mladosti svirao i uvežbavao.

Ostvarenje Crno svetlo Hose Marija Sančez-Verdu napisao je 2019. godine. U fokusu ovog španskog autora su delikatni mikrotonalni odnosi i dinamički kontrasti. Kroz dramatični luk u kojem se određene frekvencije stalno ponavljaju i nestaju, autor na poetičan način izražava energiju pojave crne, odnosno ultraljubičaste svetlosti. Kao metaforu veze između svetlosti i tame, Sančez-Verdu u jednom momentu integriše i koralni preludijum Kao Isus Hristos u noći Johana Sebastijana Baha.

U nastavku ćete čuti ostvarenje pod nazivom Hamburška bahijana Alehandra Nunjeza Alauke. Ovaj peruanski kompozitor i harmonikaš se nakon poentilizma i atonalnosti u svojim delima okreće neobaroknom stilu i razvijenijoj ornamentaciji. Upravo su to odlike bahijane, a evropske kompozicione tehnike autor vešto kombinuje sa mističnim zvucima Anda. Delo koje večeras slušamo napisano je 2018. godine, a iste godine duo Nova Luks premijerno ga je izveo u Elbskoj filharmoniji.

Potom sledi četvorostavačna kompozicija Gospa od Milosti – Bogorodičina svita za harmoniku i gitaru Sebastijana Šprengera iz 2018. godine. Ovim komadom se autor, kako sam kaže, osvrnuo na status koji u hrišćanstvu zauzima lik Device Marije; crkva je kroz ovu figuru unela integrišuću, žensku komponentu u originalno izrazito patrijarhalno orijentisanu religiju. Takođe, elementi prehrišćanskih i nehrišćanskih kultova, posebno izvan Evrope, su takođe vremenom počeli da se vezuju za lik Device Marije, naglašavajući njenu sposobnost asimilacije različitih uticaja. Šprenger slična svojstva prepoznaje i u muzičkom obliku svite; kao što su rane Bahove svite predstavljale kompoziciju sastavljenu od niza kontrastirajućih stavova, koji evociraju plesove iz različitih geografskih područja, povezujući ih i stvarajući koherentnu celinu, on poseže za nešto savremenijim plesovima. Tako je prvi stav Šprengerove svite zasnovan na kubanskom sinkiljo ritmu, dok drugi i četvrti stav mogu biti shvaćeni kao žiga ili džez valcer. Konačno, treći stav kombinuje odlike slobodnog bluza sa baroknom pavanom.

Urednica emisije Marija Vuković