"Ledena tišina", sećanje na Novosadsku raciju

Počelo je u Šajkaškoj oblasti, tri dana pred Božić. Ubistva i masovna streljanja mađarski fašisti sprovode u većem delu Bačke, a u Novom Sadu od 21. januara. Tri dana 240 patrola ubijaju čitave porodice, a tela sahranjuju u masovnim grobnicama ili bacaju pod led Dunava. Drugi su mirno i tiho, poluobučeni, čekali u redu na plaži Štrand da budu ubijeni ili živi bačeni pod led. Samo iz porodice Milić, fašisti su ubili 55 članova širom Bačke, a njih 17 u Novom Sadu bacili su pod led. Tada petogodišnjak, Branislav je gledao kako mu ubijaju roditelje, a njegov sin danas svedoči o tome.

"Moj otac je imao četiri ili nepunih pet godina kada je trčao za roditeljima, pokušavajući da ih vrati, da ih odvrati od namere, jer je video šta se prema njegovim roditeljima. Nisu mogli da ga odvrate mađarski fašisti, da bi ga odvratili bacili su bombu, ručnu granatu, koja je eksplodirala, i tom prilikom je na 27 mesta ranjen", navodi Đorđe Milić iz Udruženja potomaka novosadskih žrtava.

Oca mu je spasao komšija Mađar, iako su mnogi pripadnici njegovog i nemačkog naroda koji su pomagali svojim sugrađanima doživeli istu sudbinu kao i oni. Jedan je od potomaka koji su danas položili vence na Spomenik žrtvama Racije, uz predstavnike Grada, Pokrajine, ambasada i gostiju iz drugih gradova stradalnika, a sa broda Rečne flotile Vojske Srbije spušten je venac u Dunav.

"Ova hladna dunavska obala nosi univerzalnu poruku čitavom svetu – šta može da se dogodi kada pravda i pravo utihnu pred silom osvajača i moćnika. Zato je važno da se večno sećamo ovog tragičnog momenta iz prošlosti Novog Sada. Kultura sećanja igra ključnu ulogu u očuvanju identiteta jednog grada i države", ističe Milan Đurić, gradonačelnik Novog Sada.

Pomen žrtvama služili su vrhovni rabin Srbije Isak Asiel i episkop bački Irinej.

"Ali u istom tom vremenu u istom mađarskom narodu postojali su i likovi kao Pal Teleki i Endre Bajči Žilinski. Da nije bilo nijednog drugog osim te dvojice, a bilo je i drugih, oni spasavaju dušu svog naroda, pred Bogom i pred istorijom", rekao je mitropolit bački Irinej.

"Njegovi tlačitelji su nebrojeno puta tokom dva milenijuma, egzodusima, pogromima, Holokaustom i mnogo čime drugim nastojali da ga slome, da mu ubiju svaku nadu kako bi se odrekao svog stvoritelja, kako bi odustao i prestao da se nada, ali jevrejski narod se nije slomio. Božja Tora je bila ta koja mu je davala unutrašnju snagu“, naglasio je Isak Asiel, vrhovni Rabin Srbije.

Uz više od 1.200 Novosađana, mađarski fašisti su u racijama u Bačkoj, po zvaničnim podacima, ubili više od 4.500 civila. Zbog svih žrtava tokom Drugog svetskog rata, Novi Sad je 1975. godine dobio Orden narodnog heroja i postao je Grad-heroj.