Trezor

Prvi telefonski razgovor u Srbiji (1883) - Povod za ovu emisiju bila je 130. godišnjica od prvog telefonskog razgovora u Srbiji. Značajan jubilej obeležen je izložbom u PTT muzeju. Ekipa "Trezora" posetila je PTT muzej 9. marta 2013. godine i zatekla Ljiljanu Đorđević, kustosa i autora predstojeće izložbe, u finalnim pripremama za otvaranje izložbe. Istorija pronalaska telefona ilustruje ljudsku težnju ka povezivanju sa drugim ljudima, ovladavanju prostorom i vremenom i poboljšanju života. Zasluga za uspostavljanje prve telefonske linije u Srbiji pripada Pantelejmonu-Panti Mihajloviću koji je prvi instalator i propagator novog izuma. Mihajlović je 14. marta 1883. povezao Geografsko odeljenje Ministarstva vojnog (zgrada u kojoj je do kraja prošlog veka bila kafana "Tri lista duvana") i inženjersku kasarnu (preko puta Botaničke bašte). Prvi razgovor vodili su vojni ministar Tihomilj-Teša Nikolić i kapetan Kosta Radosavljević. Javni telefonski saobraćaj u Srbiji započeo je 1899. godine puštanjem u rad induktorske centrale tipa "Berliner", montirane na prvom spratu Kolarčeve kuće a 1902. godine, u zgradi u Kosovskoj ulici, montirana je centrala "Simens i Halske" sa hiljadu novih brojeva.
U renoviranom prostoru Muzeja PTT autor izložbe Ljiljana Đorđević objašnjava zamisao po kojoj postavka ilustruje kratak pregled istorijskog razvoja telefonskog saobraćaja i načine prihvatanja nove tehnologije, sa najznačajnijim datumima i osvrtom na uticaje koje je telefon izvršio na svakodnevni život i rad ljudi u našoj zemlji, ali i svetu. U prvoj celini biće izloženi prvi, indukcioni modeli telefona, u drugoj automatski i poluautomatski telefonski aparati, a u trećoj satelitski, bežični i mobilni telefoni - kao komparacija tehnoloških karakteristika telefonije, ali ljudskog života i društvenog razvoja nekad i sad. Sa nama je ovom prilikom bio i veteran telefonije i saradnik Muzeja PTT inž. Milorad Milovanović, koji je svojim prisustvom "Trezor" obogatio zanimljivim istorijskim pričama, a Muzeju poklonio nekoliko vrednih uređaja.

- Učesnici: Ljiljana Đorđević, Milorad Milovanović, sagovornik Bojana Andrić
- Snimatelj Milan Ilić, snimatelj zvuka Ljuba Jovanović, rasvetljivač Miroslav Davidović, snimatelj-saradnik Milena Jekić, organizator Gordana Grdanović, montažer Zorica Blagojev, autor Bojana Andrić
- Snimano 09. marta 2013, premijerno emitovano u "Trezoru" 08.04.2013; Redakcija za istoriografiju

28. januara 1895 (po starom kalendaru) - realizovan je koncert putem telefonskih veza između Niša i Beograda

Telefonski koncert Tesli u čast (1895) - O pravom čudu toga doba pouzdani spoljni saradnik "Politike", i izvanredan poznavalac istorije Beograda, inženjer Dimitrije C. Đorđević (1861-1941), objavio je 28. maja 1936. tekst pod naslovom "Pre 41 godinu, naši poštari priredili su u Beogradu i Nišu velike svečanosti u čast Nikole Tesle". Đorđević je opisao poduhvat koji je omogućio da se 28. januara 1895. telefonskom linijom prenose koncerti na relaciji Beograd-Niš, u čast tada 39-togodišnjeg Tesle, njegovih velikih otkrića i pronalazaka. Ovu 'lepu manifestaciju' priredila je Poštansko-telegrafska zadruga u Beogradu, 'u vreme kada u Srbiji još nije bio uveden međugradski telefonski javni saobraćaj', u 'doba početka velikih uspeha i slave Tesline'. Još iste te noći prispeo je telegram za Poštansko-telegrafsku zadrugu, sa potpisom Mihaila Pupina iz Njujorka, u kome je rečeno, da Nikola Tesla žali što nije mogao lično doći na zabavu priređenu u njegovu čast, zbog svojih velikih poslova, i, blagodareći zadruzi na tako lepoj pažnji, želi joj napredak u njenim poslovima.

- Učesnici: inž. Omer Salihović, upravnik PTT muzeja od 1983. do 1992.
- Audio-zapis iz tonskog arhiva Radio Beograda, 1995
- Snimano 1995 i 20.01.2022, premijerno emitovanje; Redakcija za istoriografiju

Svet telekomunikacije: Tesla danas - Veliki naučnik, fizičar, pronalazač Nikola Tesla za sobom je ostavio genijalni pronalazak polifaznog sistema, originalna istraživanja čudesnih pojava visokofrekventnih električnih oscilacija, koja su poslužila kao temelj razvoja potpuno novih rešenja u industriji i telekomunikacjama, kao i druge brojne pronalaske koji su duboko uticali na čitavu našu civilizaciju. U emisiji se poseban akcenat daje na Tesline pronalaske iz oblasti radiotehnike, prenosa slike, govori se o Teslinim zaštićenim patentima vezanim za radio veze, o prvoj radiostanici u Kolorado Springsu koja je Teslin projekat, o bežičnom prenosu električne energije, o velikom doprinosu koji je Tesla dao u razvoju radiotehnike. Emisija je realizovana u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu gde su i snimljeni mnogi Teslini pronalasci, makete eksperimenata mnogobrojni Teslini crteži i dokumenti. Nikola Tesla je umro 1943. godine u njujorškom hotelu "Njujorker", a urna sa pepelom se čuva u Muzeju Nikole Tesle u Beogradu.

- Scenario i režija Milan Knežević, stručni saradnik inž. Aleksandar Marinčić; snimatelj Milenko Jovanović, snimatelj zvuka Đorđe Đurović, montažer Svetlana Nedeljkov, urednik Ilja Slani
- Premijerno emitovano 26.04.1984, Redakcija naučnog programa; reprizirano u "Trezoru" 08.07.2005, 07.07.2006, 05.12.2012, 25.07.2016.

Iz starog kraja, TV pismo - Kamera prikazuje rodni kraj Nikole Tesle i njegovu kuću u selu Smiljane, a voditelj razgovara sa meštanima o čestim odlascima u pečalbu iz ovih krajeva. Zatim, kamera gledaoca vodi u Ameriku, do laboratorije u kojoj je Tesla radio, hotela u kome je živeo i umro, pratimo otkrivanje spomenika Nikoli Tesli na Nijagarinim vodopadima... O Tesli govore i dopisnik "Politike" Jurij Gustinčić i jedan kapetan broda iz Rijeke. Gustinčić kaže: "Stojimo na istorijskom mestu. U svakom slučaju istorijskom za sve Jugoslovene, a trebalo bi i za sve Amerikance. U ovoj zgradi iza mene, bivšem hotelu Njujorker, umro je Nikola Tesla. Umro je sam u hotelskoj sobi. Jedan od poslednjih ljudi koji ga je video pred smrt bio je naš jugoslovensko-američki slikar Sava Radulović. Genije, pionir, usamljenik, potpuno posvećen nauci i tehnici, živeo je u hotelskoj sobi. Hotel Njujorker, iza koga je bila nekadašnja zgrada Metropolitenske opere, uskoro rušiti. Velika proslava Nikole Tesle, simpozijum posvećen njemu koji su organizovali američki elektro-inžinjeri, održava se u sličnom hotelu koji je nadživeo sve - Statler Hilton. Leon Rozenberg, istaknuti američki inžinjer, prvi primalac dvojne Tesline nagrade, američke i jugoslovenske, odgovara povodom nagrade..." Muzički lajtmotiv ove sentimentalne i neobične emisije je interpertacija pesme o starom kraju Arsena Dedića.

- Proizvodeno 1985, Biro za razmenu programa; reprizirano u "Trezoru" 08.07.2005, 20.09.2010, 01.06.2011. i 14.07.2015 (RTS 3), 06.07.2020, 06.07.2021.

Petak, 28.01.2022. na RTS SVET u ponoć

Drugi deo emisije o obrazovnim programima Televizije Beograd, u 79. epizodi serije "Vreme televizije"

Opšteobrazovni program drugi deo - 79. epizoda serije Vreme televizije nastavlja da svedoči o serijama Opšteobrazovne redakcije. Priroda i čovek serija višegodišnje tradicije, između 1987. i 1991. godine uvodi u program niz tema prvi put obrađenih u Televiziji Beograd. Posebno kad je reč o ekologiji ova serija i u Televiziji Beograd a i u okviru Jugoslovenske radio-televizije od svog nastanka predstavlja pionirski poduhvat. Uređuje je Vida Tomić. U toj seriji ističe se emisija Kako voleti reku u režiji Dragana Ćirjanića koja je na festivalu "Pri Italija" u Peruđi dobila specijalno priznanje. Odlikuje je poetski pristup. Seriji Priroda i čovek pripada i zapažena emisija Vide Tomić Između neba i zemlje. Ostvarena je kao razgovor sa Desankom Maksimović. Započeta u prethodnom periodu, nastavljena je serija Nekad i sad urednika Branka Milovanovića. U ovim godinama naročito se zalagala za revitalizaciju vrednih objekata i dragocenih ambijenata. Za takvu orijentaciju karakteristična je trodelna emisija Skadarlija u režiji Dušana Mihailovića. Nisu zaobiđeni ni ambijenti u unutrašnjosti. Izuzetna je emisija Staro Valjevo - Tešnjar, u režiji Radoslava Moskovlića, posvećena zaštiti i obnovi Tešnjara, stare čaršije, jedne od malobrojnih gradskih četvrti iz 19. veka. Takođe, posvećena je pažnja značajnim srpskim arhitektima i njihovom delu, zaključno sa međuratnim dobom. Posebano se govori o emisiji Pobornici srpsko-vizantijskog stila o arhitektima Miomiru Korunoviću i Branku Tanazeviću. Značajan doprinos programu Obrazovne redakcije dala je Branka Bogdanov. U ovom periodu naročito su zapažene njene serije Humanizam svakodnevice, zatim Portreti velikana (o Jovanu Žujoviću, Josifu Pančiću, Milutinu Milankoviću i Aleksandru Beriću), kao i emisije o naivnoj umetnosti... Nastavila je i svoju seriju Znamenite žene srpske prošlosti. Vela Nigrinova, emisija iz te serije nagrađena je na festivalu u Los Anđelesu.

- Učesnici: urednici Vida Tomić, Branko Milovanović, reditelji Dragan Ćirjanić, Radoslav Moskovlić; urednik i reditelj Branka Bogdanov
- Scenarista dr Miroslav Savićević; urednici dr Miroslav Savićević i Vesna Došen; voditelj Mića Orlović; reditelj Nikola Lorencin
- Premijerno emitovano u "Trezoru" 07.08.2011, reprizirano 12.03.2015 (RTS SAT); Redakcija za istoriografiju, urednik Bojana Andrić