Ženidba Kraljevića Marka, živa tradicija Srba u Štrpcu

Kako je istorijska ličnost postala centralna figura jednog obreda i šta Kraljević Marko, ali i sam događaj, znače danas Srbima na Kosovu.

Kraljević Marko, snaša, odnosno mlada, kum, stari svat, barjaktar i ostali svatovi svake godine na dan Belih, Proštenih poklada ili Pročke, kako se praznik zove u U povorci učestvuju muškarci od 15 do 40-ak godina. Uz veliku buku povorka kreće ujutru oko devet časova i prolazi ulicama ovog mesta. Stanovnici Štrpca znaju za taj događaj i oni, pre nego što povorka prođe pored njihovih kuća, izađu ispred kapija i dočekuju učesnike ophoda. Ispred povorke idu dva, tri maskirana popa i gočobija, figura koja udrajući o goč oglašava, najavljuje prolazak maskirane kolone.

Stanovnici Štrpca daruju gočobiju i priključuju se povorci koja nekoliko puta zastaje kako bi se odigralo kolo i izvele još neke dramsko-scenske simboličke minijature, često lascivnog karaktera ili sa elementima starih običaja – poput otmice mlade.

Maskirana obredna povorka „vučara", pod nazivom „Ženidba Kraljevića Marka״, centralni je deo Pročke – svetkovine koja se završava mavanjem kumbare, odnosno paljenjem pokladne vatre.

rvo se odvija u sokacima, odnosno mahalama. Nakon što se kumbare izmavaju, izgore u sokacima, stanovici izlaze u centar naselja i onda kolektivno mavaju. Simbolika mavanje kumbare je povezana sa upotrebom vatre u srpskoj tradiciji i njenom zamišljenom funkcijom pročišćavanja i zaštite. Srbi u Siriniću veruju da mavanjem kumbara štite sebe od zlih sila i nesreće, nedaća, bolesti.

Pokladna svadba, Ženidba Kraljevića Marka, danas se održava jedino u Štrpcu i selu Gotovuša. To je deo žive tradicije na koju je naš narod ponosan. Na predlog etnologa i antropologa dr Aleksandra Pavlovića i Instituta za srpsku kulturu Priština-Leposavić, 2018. običaj je upisan u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.

Autor: Biljana Bojković
Snimatelj: Aleksandar Agbaba
Tonski snimatelj: Miroslav Radišić
Montaža: Marko Roksandić