Priča o Lužičkim Srbima

Ben Budar, klasik srbo-lužičke književnosti, pesnik i pripovedač, početkom godine se obratio svim ljudima dobre volje sa molbom da utiču na nemačke vlasti kako bi ih ubedili da finansiranje nacionalno - kulturnih organizacija Lužičkih Srba ostane u dosadašnjem iznosu. U protivnom, preti im potpuni prestanak rada ili bitno smanjenje u obimu rada.

Ben Budar je sa još pedesetak entuzijasta 20 godina radio u nacionalnom časopisu „Domovina". Zahvaljujući njima lužička kultura Nemačke postoji još uvek, a Lužički Srbi imaju mogućnost da u rukama još uvek drže knjige i časopise na maternjem jeziku («SerbskeNowiny», «Rozhlad» i dr.).

Međutim, i „Domovini", i srbo - lužičkom Narodnom ansamblu (koji je osnovan 1952. god.) i Srbo - lužičkom naučnom institutu (koji je osnovan 1950.) preti potpuni prestanak rada.

Oblast koju su nekada naseljavali Lužički Srbi (zovu ih još Sorbi ili Vendi) nekada je bila mnogo veća - obuhvatala je skoro trećinu savremene Nemačke i mali deo Poljske.

Pre oko 1500 godina Lužički Srbi su se posle viševekovnog sukobljavanja sa Nemcima i brojnih ustanaka koji su gušeni u krvi, našli unutar nemačke države.

Glavno nemačko oružje predstavljala je nemačka reč.

Nemačke nazive su dobijali gradovi, koji su oduvek bili slovenski. Branibor je postao Brandenburg, Sosni su se pretvorili u Cosen, Dreždžani u Drezden, Lipsk u Lajpcig, Torgava u Torgau, Plavno u Plauen.

Bilo je zabranjeno korišćenje srbo - lužičkog jezika, koji je prognan iz crkava, sudova, državnih i obrazovnih ustanova.

Za vreme Hitlera Lužičane su nazivali slovenizovanim Nemcima.

Posle uništenja Trećeg Rajha lužički aktivisti su molili da pređu u sastav Čehoslovačke - sa širokom autonomijom, uz garanciju Staljina. Ali ni Moskva, ni Prag nisu mogli da odluče da smanje teritoriju savezničke Nemačke Demokratske Republike.

Danas se Lužički Srbi grčevito hvataju za ono, što je još uspelo da se sačuva.

Postoji nacionalni časopis „Domovina", od 1958. godine. Počeo je sa radom projekat „Vitaj!" za učenje srbo - lužičke predškolske dece na svom maternjem jeziku, izlazi niz novina i postoji radio-emisija na maternjem jeziku.

U Poljskoj aktivno radi poljsko - srbo - lužičko društvo «ProLusatia».

Naučnici i istraživači u okviru naučno-prosvetnog projekta „Rastko Lužica" bave se proučavanjem srpsko - srpskih veza.

Lužičkih Srba ukupno ima oko 60.000, a po veroispovesti su većinom protestanti, a manjim delom katolici. Lužički Srbi govore dva slična jezika: gornjolužičkosrpski i donjolužičkosrpski. Oba jezika spadaju u lužičkosrpsku podgrupu zapadnoslovenskih jezika.