Majstori baroka – Kaspar Ferster

Rođen 1616. godine u Gdanjsku, Kaspar Ferster je svoja prva muzička znanja stekao od oca, koji je radio kao kapelmajstor u crkvi Svete Marije u ovom gradu. Kako je porodica Ferster imala bliske veze sa muzičarima na poljskom dvoru, mladi Kaspar je studirao kompoziciju kod Marka Skakija, dvorskog kapelmajstora u Varšavi. Nakon toga, 1633. godine, otac ga je poslao u Rim, da uči kod italijanskog majstora Đakoma Karisimija na poznatoj jezuitskoj školi „Kolegijum germanikum”, gde je proveo naredne četiri godine. Smatra se da su ovaj period boravka u Večnom gradu, bujan muzički život koji se odigravao u njemu, kao i inovativna ličnost njegovog učitelja Karisimija, bili presudni za dalje stvaralaštvo Kaspara Ferstera i njegov razvoj kao kompozitora. Nakon Rima, 1637. godine Ferster se vratio u Gdanjsk, da bi zatim dobio nameštenje pevača i horovođe na poljskom dvoru, gde je ostao do 1652. Put ga je dalje odveo u Dansku, na dvor kralja Frederika Trećeg u Kopenhagenu, gde je služio kao kapelmajstor narednih petnaest godina, sa pauzom tokom švedsko-danskih ratova – u periodu između 1658 i 1661. godine. U međuvremenu je preuzeo očevu poziciju u crkvi Svete Marije u Gdnjasku, a potom se vratio i u Italiju, gde je obnovio kontakt sa svojim učiteljem Karisimijem i pevao u njegovom horu u bazilici Svetog Apolinarija u Rimu. Nakon toga, put ga je vratio u Kopenhagen, na kojem je ostao do 1667. godine, kada je napustio Dansku i vratio se u svoj rodni Gdanjsk. Umro je 1673. godine. 

Ferster je uživao veoma visok ugled u severnoj Evropi tokom svog života. To podržava i činjenica da je nemački barokni kompozitor Kristof Bernhard, u svom traktatu o kompoziciji, naveo njega zajedno sa Hajnrihom Šicom i Johanom Kasparom Kerlom, kao tri savremena kompozitora koje zavređuju da ih se “imitira”. Fersterov muzički opus danas broji četrdeset osam kompozicija. Sedam čine instrumentalne sonate, pet su vokalni komadi pisani na italijanske tekstove, dok ostatak dela pripada duhovnoj muzici na latinskom jeziku. Među njima nalazimo i dvadeset dva koncertantna moteta za jedan do pet glasova, čiji izbor ćete čuti u emisiji. Ova Fersterova ostvarenja, kao i većina njegovih kompozicija koja je ostala sačuvana, odraz su asimilacije uticaja sa njegovih putovanja, erudicije, izuzetnog i svestranog talenta, objadinjeni u jedinstven muzičkih izraz koji reflektuje stilske tendencije sredine 17. veka. Pisani za glasove i kontinuo, odnosno koncertantne gudačke instrumente, moteti se odlikuju jasnoćom forme i melodičnošću, uz pomoć kojih se Ferster ističe kao iskusan dramaturg. On vešto koristi sredstva muzičke retorike kako bi naglasio emotivna stanja o kojima tekst govori. Vokalne deonice pisane su u italijanskom stilu, melodije su ekspresivne, dinamične, dobro izbalansiranog toka. Takođe, prisutna je ritmička suptilnost, prefinjena igra između deonica, kao i iznenađujući melodijski i harmonski obrti, što doprinosi specifičnosti Fersterovog muzičkog stila.  

Autorka: Saša Tošković