Novi Pazar - mesto susreta viševekovnih kultura istoka i zapada

O istoriji Novog Pazara mnogo toga se zna, ali nedavna arheološka istraživanja poktvrđuju da još ima tajni prošlosti koje treba otkriti. Nalazi se između Golije, Rogozne i Kopaonika. Izgrađen je na plodnom ravničarskom tlu između reka Raške, Jošanice, Deževske i Ljudske.

Kroz burnu istoriju tokom epoha koje su se smenjivale na novopazarskom područiju preplitale su se brojne kulture naroda koji su živeli na ovim prostorima. Zato je Novi Pazar bio i ostao multinacionalna sredina.

Prema arheološkim nalazištima Novi Pazar je bio naseljen još od kamenog doba.

"Najstariji spomenici neolitskog perioda su naselja pecinskog tipa i arheolozi su otkrili vise mesta Nekropolji naselja, zatim su pronasli veliki broj artefakata", kaže profesor dr Hivzo Gološ, doktor nacionalne istorije.

Prema istorijskim podacima na lokalitetu ispod Starog Rasa gde se danas nalazi izletište Pazarište nastalo je srednjovekovno Trgovište. Prema istorijskim izvorima iznad Trgovišta bila je prestonica prve srpske države Ras. Stari Ras zajedno sa manastirima : Đurđevi stupovi i Sopoćani i Petrovom crkvom nalaze se na Listi svetske kulturne baštine.

"U njemu je i nastalo naše najbitnije najznačajnije pisano nasleđe, a to je Vukanovo jevanđelje koje se čuva trenutno u Rusiji. Pored toga imamo i veliki broj spomenika koji nam govore kako su ljudi živeli ovde na ovom području i čime su se bavili i očuvana su obeležja samog verskog, nacionalnog i kulturnog nasleđa koja se kasnije razvijaju u novom veku u doba Osmalija.

O prestonici Starog Rasa ima više oprečnih negde i sličnih razmatranja. Neki smatraju da je Gradina iznad Pazarišta bio stari grad Ras, drugi da je Gradina iznad Postenja."objašnjava dr Hivzo Gološ, doktor nacionalne istorije.

Sa dolaskom Osmanlija niče novo Trgovište osam kilometara od starog, na mestu današnjeg Novog Pazara kome je Isa beg Isaković udario temelje 1461. godine. Prvobitno je zamišljen kao vojna baza za dalje prodore Osmanlija prema severu, ali je postao mnogo više. Kao što mu ime iz tog perioda kaže, Jeni Bazar - novo mesto za trgovinu.

"Novi Pazar je bio na Stambolskom drumu, na jednom Carigradskom drumu, koji je bio itekako prometan. išlo se od Dubrovnika do Carigrada. Veliki karavani su prolazili, sve je to ostavilo traga na razvoj Novog Pazara, na uspešan razvoj trgovine", navodi Muradija Kahrović Jerebičanin iz, Muzeja Ras.

Zbog svoje veličine i značaja, dobio je status Šehera koji je imao mali broj gradova na Balkanu. Pored hrišćana, Turaka, Bošnjaka u ovom kraju tada su živeli i Dubrovčani, Mlečani a kasnije i Jevreji. O tome svedoče brojne znamenitosti među kojima je i Novopazarska tvrđava na kojoj su otkriveni novi tragovi iz osmanskog perioda.

"Dakle imamo Džephanu, barutanu, Zindan i sve neke objkete i jedno mesto koje svojevrsno za svoje vreme imalo jedan simbolički značaj od onog funkcionalnog s početka kada imate odbrambeni značaj do onog koji će tek dobiti. jedan kulturni život će se tu odvijati i pored kule motrilje koji je apsolutni simbol na samom grbu Novog Pazara imaćemo jedan novi simbol koji je takođe važan koji je možda bio najznačajnija karika u praćenju istorije ovog grada. U neposrednoj blizini same tvrđave nalaze se svi važni objekti pre svega Gazi Isa begov hamam, stambol džada, odnosno Prvomajska ulica gde se nalaze Arap džamija, Altun-alem džamija", kaže Mustafa Baltić, arheolog.

Novi Pazar se razvio u moderan grad , grad mladih i preduzimljivih ljudi, a njegove znamenitosti privlače i danas brojne turiste.