Šest stvari koje bi trebalo da znate o Mjanmaru

Osnovni podaci o Mjanmaru

Mjanmar, ranije poznat pod imenom Burma, nalazi se u jugoistočnoj Aziji, a izlazi na Bengalski zaliv i Andamansko more. Graniči se sa Tajlandom, Laosom, Kinom, Indijom i Bangladešom.

U Mjanmaru živi nešto više od 60.000.000 stanovnika, a najveći procenat stanovništva čine Burmanci, kojih ima oko 34 miliona. Više od 87 procenata stanovništva je budističke veroispovesti. Glavni grad je Nejpjido, a do 2005. prestonica je bio najveći grad Jangun.

Britanska vlast i sticanje nezavisnosti

Burma tokom 18. veka nije bila zanimljiva trgovcima i kolonijalnim osvajačima, ali su Britanci tokom anglo-burmanskih ratova uspeli da uspostave vlast nad najvećim delom današnje teritorije Mjanmara od 1824. godine.

Nakon Drugog svetskog rata, pod vođstvom Aung Sana ojačao je nacionalistički pokret koji je uspeo da se izbori za nezavisnost od Velike Britanije 1948. godine.

Ubrzo je Burma postala i članica Ujedinjenih nacija, a 1962. godine bivši sekretar premijera Burme U Tant odabran je za generalnog sekretara Ujedinjenih nacija.

Vojna hunta

Zbog neslaganja političkih činilaca o unutrašnjem uređenju države, vojska je 1962. godine izvela državni udar i uvela vojnu huntu. Vojska je bila protiv uvođenja federalnog uređenja države koje je smatrala antinacionalnim.

Hunta je nacionalizovala gotovo sve u zemlji i postepeno uvodila socijalizam, a 1974. godine na snagu je stupio novi ustav koji je Burmu definisao kao jednopartijsku socijalističku državu na čijem su čelu bili generali koji su se odrekli vojnih funkcija.

Sedamdesete godine obeležili su protesti studenata koje su vlasti okrutno suzbijale.

Novi vojni udar, promena imena države i uspon Aung San Su Ći

Ćerka Aung Sana, koji se smatra ocem nezavisnosti Burme, Aung San Su Ći istakla se tokom prodemokratskih protesta 1988. godine kada je, zajedno sa bivšim generalima koji su kritikovali vojnu huntu, formirala Nacionalnu ligu za demokratiju (NLD).

Protesti su okončani krvavim vojnim udarom tokom kojeg je ubijeno najmanje 350 ljudi, a vlast je preuzeo Državni savet za obnovu zakonitosti i reda koji je bio pod vojnom upravom. Ubrzo je i promenjeno ime države u Mjanmar.

Na prvim višepartijskim izborima, koje je 1990. godine organizovala vojna hunta, NLD je osvojio 81 odsto mandata u parlamentu i Aung Sang Su Ći postala je miljenica građana. Ipak, vojna hunta je odbila da prizna rezultate izbora i preda vlast pobednicima, a Su Ći je odvedena u kućni pritvor. Njoj je 1991. godine dodeljena Nobelova nagrada za mir.

Kraj vojne hunte i dolazak NLD-a na vlast

Nakon usvajanja novog ustava 2008. godine, počele su demokratske promene u Mjanmaru. Dve godine kasnije održani izbori, koje su međunarodni posmatrači ocenili kao mirne, ali su Ujedinjene nacije i zapadne zemlje osudile izbore i ukazale na izbornu prevaru.

Pobedu je proglasila Unija za solidarnost i razvoj, koju je podržavala vojska, a naveli su da su osvojili 80 odsto glasova. NLD nije učestvovao na izborima.

Vojna hunta je ukinuta 2011. godine, a Aung San Su Ći je puštena iz kućnog pritvora. Prvi višestranački izbori od 1990. održani su 2015. godine, a NLD je osvojio većinu u oba doma parlamenta, a Su Ći je postala državna savetnica Mjanmara, pošto zbog britanskog državljanstva pokojnog supruga ne može da bude na mestu predsednika.

Proterivanje Rohindža

Pripadnici naroda Rohindža, muslimanske manjine koja živi u Mjanmaru, dugo su se suočavali sa kršenjem ljudskih prava i odbijanjem vlasti Mjanmara da ih priznaju za svoje državljane, uprkos tome što mnogi od njih žive u Burmi i više od tri generacije.

Rohindže su od 2015. godine, u strahu od proterivanja i nasilja, počele da beže u Maleziju, Tajland i Australiju, a od 2016. je mjanmarska vojska i policija počela da vrši sistemsko proterivanje Rohindža. Tokom akcija policije i vojske zabeleženo je nasilje i ubijanje sa elementima etničkog čišćenja.

U izbegličkim kampovima u Bangladešu našlo se više od 740.000 Rohindža, a vlasti Mjanmara su priznale da su vršile "operacije čišćenja" manjine, što je stavilo mrlju na demokratsku borbu Aung San Su Ći u prethodnom periodu.