Vazduh iz 1765. godine zarobljen u ledu otkriva razmere klimatskih promena

Umetnik Vejn Biniti proveo je poslednjih pet godina sarađujući sa naučnicima organizacije "British Antarctic Survey" (BAS), koji vade, analiziraju i čuvaju cilindrične komade leda do kojih su došli bušenjem dubljih slojeva ledenih ploča.

Ti slojevi ledenog pokrivača čuvaju razne tajne iz prošlosti, a između ostalog i detalje klimatskih promena.

Komadi leda omogućili su Binitiju da prikaže u Glazgovu, u ključnom trenutku za planetu, najčistiji mogući vazduh zarobljen u ledu iz jednog drugog ito tako važnog momenta – neposredno pre nego što je moderno čovečanstvo počelo nesvesno uništavanje atmosfere, sa ozbiljnim posledicama sa kojima se sada suočava.

Izložba Polarna nula (Polar Zero) u Naučnom centru u Glazgovu prikazuje cilindričnu staklenu skulpturu u kojoj je u ledu zarobljen vazduh, koji je iz 1765. godine. To je godina koji mnogi istoričari označavaju kao početak industrijske revolucije.

Drugi ledeni cilindar predstavlja ledeno jezgro sa sitnim mehurićima vazduha koji su zarobljeni dok je sneg padao i sabijao se i koji sada otkriva zastrašujuću stopu povećanja atmosferskog ugljen-dioksida tokom proteklih 256 godina.

„Obim teme je toliko ogroman i toliko složen da se može osećati udaljenim, čak apokaliptičnim. Ljudima je potrebno nešto opipljivo što bi moglo da sruši tu vremensku distancu“, kaže Biniti, doktorand na Kraljevskom koledžu za umetnost koji finansira Veće za umetnost i humanističke nauke.

Glaciolog dr Robert Malvejni, koji je bio odgovoran za vađenje leda ispred organizacije BAS, kaže da je zaista moguće izbušiti led iz određene ere.

„Sneg pada na Antarktiku iz godine u godinu, ali se ne topi. Tako se sneg nakuplja i novi slojevi snega sabijaju one ispod. Dok bušimo, vozimo se sve dalje u prošlost. To pomalo liči na prebrojavanje godova velikog drveta“, objašnjava Malvejni.

Prema njegovim rečima, komadi leda izvučeni sa većih dubina otkrivaju kada su vulkani bili aktivni, što može da se uporedi sa preciznim istorijskim podacima i zbog toga, ma koliko se činilo da jeste, nije teško izvaditi led iz određene godine.

Izazovi izlaganja leda i vazduha u njemu 

Sastavljanje izložbe koju čini i kapsula vazduha u ledu koji se topi pokazalo se fascinantnim tehničkim izazovom, kaže Grejem Dod iz organizacije „Arup“.

„Izlaganje komada leda koje ne treba da se otopi tehnički je poduhvat koji zahteva precizne proračune i kreativno razmišljanje za izgradnju odgovarajućeg nivoa izolacije, a istovremeno omogućava posetiocima da se približe eksponatu“, istakao je Dod.

Posetioci izložbe Polarna nula moći će da čuju mehuriće vazduha kako iskaču dok led izlazi iz cevi, mešajući se sa Binitijevom zadivljujućom muzikom u kojoj ima i prirodnih zvukova.

Ledena voda moći će da se dodirne, pa čak i okusi. To je multisenzorno iskustvo u vreme kada se „čini hitnijim nego ikada pre zapitati se šta znači dodirnuti Zemlju i biti u kontaktu sa njom“, zaključuje Biniti.