Potonula američka brodogradnja traži spas, vojnu flotu održavaće južnokorejska i japanska preduzeća

Južnokorejski brodograditelj "Hanva oušn" potpisao je krajem prošlog meseca ugovor o remontu američkog vojnog transportnog broda - prvi takav posao u istoriji koji je dobila jedna južnokorejska kompanija budući da je američki zakon donedavno diktirao da održavanje i opravka američkih vojnih plovila može biti poverena samo američkim firmama.

To da je posao otišao pomenutoj južnokorejskoj kompaniji nije čudno jer je sekretar američke mornarice Karlos Del Toro u februaru ove godine obišao postrojenja "Hanva Oušn" i "Hjundai" u Republici Koreji, te "Micubiši Hevi" u Jokohami u Japanu, u potrazi za brodogradilištima savezničkih azijskih zemalja koja bi mogla da nadomeste nedostatak kapaciteta u njegovoj zemlji. 

Štaviše, Del Toro je tragao ne samo za kapacitetima koji bi omogućili brzu i pouzdanu opravku, odnosno, remont američkih ratnih brodova, već i za potencijalnim partnerima koji bi investirali i izvršili transfer tehnologija u neka od (zatvorenih) američkih brodogradilišta, kako bi se revitalizovala ta važna ali u SAD posustala i skoro izumrla industrijska grana. 

A južnokorejska "Hanva oušn" učinila mu je veliku uslugu preuzevši brodogradilište u Filadelfiji krajem juna za 100 miliona dolara skupa sa još jednom podružnicom grupe "Hanva" koja je veliki proizvođač naoružanja, "Hanva sistemima".

Veliko zaostajanje za Kinom

Sjedinjene Države već nekoliko godina rade na političkom, ekonomskom i vojnom obuzdavanju rasta Narodne Republike Kine i čak se pripremaju  za eventualni konflikt sa njom u vezi Tajvana, odnosno, teritorija u Južnom kineskom moru. 

No, ozbiljnu prepreku za te ambicije Vašingtona u regionu Azija-Pacifik predstavlja njegov vrlo mali brodograditeljski kapacitet, koji znači da kineska ratna mornarica brzo raste u odnosu na njegove pomorske snage.

Naime, 53 i po posto brodova u svetu pravi se u Kini, oko 28 procenata u Republici Koreji, 11 i po u Japanu, dok samo nešto više od šest odsto otpada na ostatak sveta. Američka brodogradilišta sada prave samo 0,1 procenta plovila koja se godišnje izgrade u svetu. To zvuči prilično neverovatno kada se ima na umu da su SAD decenijama bile najveći svetski brodograditelj, od Prvog svetskog rata nadalje, i da su one i dalje nominalno najveća ekonomija sveta. 

Pad američkog brodograditeljstva počeo je još osamdesetih godina prošlog veka, znatno pre nego što je Kina počela da osvaja svetsko tržište u toj grani. Smatra se da je prvi uzrok bio protekcionizam, jer je zakon u SAD diktirao da brodovi koji raznose robu u zemlji moraju biti napravljeni u SAD i njihove posade moraju biti američki državljani - ta sigurnost u vezi domaće potražnje odvraćala je američka brodogradilišta od inovacija i takmičenja sa stranim kompanijama. 

Dodatni udarac američkom brodograditeljstvu zadalo je ukidanje subvencija za brodogradnju tokom administracije predsednika Ronalda Regana, koje je dovelo i do zatvaranja više brodogradilišta.

Proizvodna nemoć

Izgradnja komercijalnih brodova u SAD sada košta četiri do pet puta više nego u Aziji zbog nedostataka u lancu snabdevanja, niskog proizvodnog kapaciteta i nestašice kvalifikovane radne snage.

Kada je u pitanju brodogradnja za potrebe vojske, SAD praktično već muče muku sa ispunjenjenjem svojih ambicija o dominaciji svetskim morima, pa i projektom AUKUS, po kojem bi u narednoj deceniji trebale da izgrade tri do pet podmornica na nuklearni pogon klase "Virdžinija" za kupca Australiju, povrh aparata koji su planirani za popunu američke mornarice. Ispunjenje ugovora u sklopu vojnopolitičkog saveza AUKUS (Australija, Ujedinjeno Kraljevstvo, SAD) zahteva godišnju proizvodnju 2,33 podmornice klase "Virdžinija", ali, saopštilo je Ministarstvo odbrane, malobrojna brodogradilišta u zemlji su toliko opterećena da će, recimo, u fiskalnoj 2025. iz njih biti isporučeno samo jedno plovilo.

Dalje, sekretar američke mornarice Del Toro, dao je izjavu ranije ove godine u kojoj je ustvrdio da njegovoj zemlji fali oko 50.000 brodograditelja.

I Japan u pomoć američkoj vojnoj industriji

Američka mornarica je već dala dva broda na opravku i remont u brodogradilište japanske kompanije "Micibiši hevi" u Jokohami; razarač i vojni tanker - praksa koja nije bila moguća u prošlosti jer je američki zakon nalagao da sve poslove u vezi mornarice moraju da dobiju američke kompanije. 

U Japanu, ističu američki zvaničnici, proizvodni sektor zauzima dvostruko veći udeo u ekonomiji nego u SAD. Oni stoga ne kriju da žele da integrišu japansku brodogradnju, ali i druge industrijske segmente, u američku vojnu logističku bazu. Amerikanci, pored Jokohame, računaju i na brodogradilišta u Kureu, Tamanu i Nagasakiju.

Vršenje opravki u Japanu, koji je geografski vrlo blizu Tajvanu, bilo bi od strateške važnosti za američku vojsku u slučaju oružanog sukoba sa Pekingom oko te kineske ostrvske provincije, čija vlada odbija da se povinuje volji komunističkih vlasti u matici Kini. U suprotnom, Amerikanci bi morali da tegle svoja oštećena plovila na Guam, pa i dalje na Havaje i u Kaliforniju.

Takođe, s obzirom na nestašicu razne vrste municije prouzrokovanu američkim angažovanjem u Ukrajini i Izraelu, uključivanje japanske vojne industrije u proizvodnju municije za potrebe američke vojske i njeno skladištenje u Japanu bilo bi za Pentagon od suštinske važnosti u pogledu eventualnog sukoba sa Kinom. Američka vojnopolitička elita zato radi i na tome da u što većoj meri angažuje japanska preduzeća da proizvode za potrebe vojske SAD.