Toplica - od neolita, do mesta gde se stvarala srpska srednjovekovna država

Položaj Toplice uvek je bio važan i Dubrovniku i Carigradu jer je tu bila granica na kojoj se carinila roba. Zbog geografskog položaja i trgovačkog značaja, velmože su tu gradile crkve i utvrđenja, poput ovog na Hisaru u Prokuplju. Arheološka otkrića u selu Pločnik pokazala su da se još u neolitu ovde topio bakar.

Toplica je smeštena u dolini istoimene reke okružene planinama Jasterbac, Kopaonik, Radan, Vidojevica i Pasjača. Zbog plodnog tla i termalnih voda ovo područje naseljavale su već praistorijske zajednice. Na temeljima starih naseobina nastali su i Kuršumlija, Blace i Žitorađa. Teritorija Prokuplja, sedišta okruga, bila je naseljena pre šest hiljada godina, na šta ukazuju arheološka nalazišta.

,,Najstariji tragovi ljudi koji su živeli na ovim prostorima pripadaju vremenu 5 do 6 hiljada godina pre naše ere, dakle starijem neolitu. To ne isključuje da ima i starijih naselja, jer je ekonomija ta koja je diktirala to gde će ljudi živeti'', objašnjava arheolog Julka Kuzmanović.

I u vreme Rimljana toplički kraj je bio važan rudarsko-trgovački rejon, ali je procvat doživeo u doba Nemanjića, kada je Kuršumlija bila mesto duhovnog i državnog uzdizanja Srbije.

"Nemanjići su jako dobro znali da iskoriste rudno bogatstvo planine Kopaonik, Radan planine i počeli su da kuju svoj novac. Otud je u narodnim pesmama 40 tovara blaga, otud u istorijskim izvorima trg kod Kuršumlije gde se razmenjivalo glamsko srebro koje je kopano na Kopaoniku'', navodi arheolog Julka Kuzmanović.

Do industrijalizacije, više od 80 odsto stanovništva bavilo se zemljoradnjom, voćarstvom i stočarstvom. Fabrike metalske, prehrambene i tekstilne industrije, zapošljavale su više od 10 hiljada radnika, kao i šumsko-industrijski kombinat Kopaonik u Kuršumliji, gde je radilo gotovo 3 hiljade ljudi.

,,Te fabrike su kroz proces privatizacije praktično sve nestale što se odrazilo i na broj stanovnika pa smo od stojedne hiljade stanovnika 2002. godine došli na broj stanovnika ispod 80 hiljada”, kaže Dragan Paunović, ekonomski analitičar.

Proces oporavka topličke privrede zadnjih desetak godina bio je dolazak stranih investitora.

,,Sa svojim dolaskom kompanija Leoni temeljno i sistematično gradi svoj portfolio domaćih dobavljača. Trenutno ih imamo nešto više od 700, a u samom gradu Prokuplju radimo zajedno na razvoju više od 250 lokalnih dobavljača. Koliki je značaj kompanije Leoni za lokalni razvoj i za razvoj privred govore podaci da smo samo prošle godine za republički razvoj i u republički budžet dopineli sa 48 miliona evra”, navodi Jelena Spasić, direktor ljudskih resursa u kompaniji Leoni.

Topličani godinama šansu traže i u razvoju turizma, jer je priroda ovde više nego darežljiva.

,,Sa 650 radnika mi smo nosioc i turističkog i ekonomskog razvoja ovog kraja... Razvijamo trgovinu, ugostiteljstvo, razvijamo poljoprivredu. Građevinske firme imaju interes da rade sa nama tako da je to jedan potencijal koji pokreće ceo ovaj prostor'', kaže Radovan Raičević iz AD Planinka Kuršumlija.

Od početka godine, Topličke banje, prirodni fenomen Đavolju varoš i Nemanjine zadužbine posetilo je 120 hiljada turista među kojima je trećina stranaca.