"Amerikanski Srbobran" unapređuje saradnju sa institucijama u Vašingtonu i Srbiji

Čitaoci i istraživači koji su zainteresovani za srpsko-američku istoriju, poreklo njihovih porodica ili bilo koje druge informacije o srpsko-američkoj istoriji moći će ubuduće da pristupe ovim informacijama na veb sajtu Kongresne biblioteke.

Prema Robinu Pajku sa odeljenja serijskih publikacija Kongresne biblioteke, „Amerikanski Srbobran" će se pojaviti na veb sajtu Kongresne biblioteke krajem 2023. godine.

Anđela Kenon, bibliotekar za rusku i južnoslovensku zbirku odeljenja za Evropu Kongresne biblioteke, je naglasila da je Kongresna biblioteka godinama sakupljala izdanja „Amerikanskog Srbobrana" i snimala ih na mikrofilmove kako bi bili dostupni budućim generacijama i za međubibliotekarsku razmenu za istraživače u celoj Americi:

„Kada smo shvatili koliko izdanja novina nedostaje, javili smo se Srpskom narodnom savezu. Miloš Rastović je organizovao poklanjanje određenih izdanja kao i kupovinu mnogih izdanja koja su nedostajala od 1967 do 2014. godine koja su sada na mikrofilmovima i dostupna u Kongresnoj biblioteci...Kada me je Miloš Rastović pozvao prošle godine da predloži projekat saradnje kako bi celokupan Amerikanski Srbobran bio dostupan na veb sajtu Kongresne biblioteke, želela sam da se to i dogodi. Amerikanski Srbobran je glavni izvor za istraživanje srpsko-američke zajednice u SAD-u i njegova digitalizacija će omogućiti istraživačima iz bilo kog dela sveta da istražuju njeno bogatstvo", rekla je Kenon.

Dve najznačajnije kulturne institucije i arhive u Srbiji, Narodna biblioteka Srbije i Matica srpska, takođe su obogaćene digitalnom arhivom Amerikanskog Srbobrana (1906 - 2022). Istraživači i čitaoci i u tim institucijama moći će da saznaju više o srpsko-američkoj istoriji. Dr Vladimir Pištalo, upravnik Narodne biblioteke Srbije, zahvalio se Amerikanskom Srbobranu na ovom dragocenom poklonu. On je upoznat sa radom Amerikanskog Srbobrana, jer su Srbi u Americi bili tema njegove doktorske disertacije. Zahvaljujući Narodnoj bibliteci Srbije, sadržaj Amerikanskog Srbobrana do Drugog svetskog rata će biti dostupan i na portalu evropskog kulturnog nasleđa Evropeani (Europeana) na kojem se promoviše i srpska kultura i tradicija. Evropeana se finansira od strane Evropske Unije.

Predsednik Matice srpske dr Dragan Stanić se takođe zahvalio na ovom vrednom poklonu koji će još više učvrstiti veze između matice i dijaspore i obogatiti srpsku kulturnu baštinu.

Miloš Rastović, koordinator za kulturu Srpskog narodnog saveza, je izrazio želju i spremnost za proširivanjem saradnje sa Maticom srpskom kao i sa maticom u celini.

Generalni sekretar Matice srpske dr Milan Micić, stručnjak za srpsko-američku istoriju, je dao uvid u važnost ovog dela naše istorije. Od 1826. godine, Matica srpska je najstarija srpska institucija koja neguje srpski etnički i kulturni identitet.

Istorija ovih novina ukazuje na važnost čuvanja ove arhive i ulogu američkih Srba u građenju Amerike i istorijskih veza sa maticom. Nakon osnivanja Srpskog pravoslavnog saveza Srbobrana (1901), koji je kasnije ujedinjavanjem sa drugim savezima postao Srpski narodni savez (1929), njegovi članovi su ubrzo uvideli da ne mogu napredovati ako nemaju svoje glasilo koje će obaveštavati srpske iseljenike o njihovom radu, idejama i pozivati ih na jedinstvo i saradnju. U nameri da proširi svoj uticaj u Americi i Kanadi, Savez je počeo da izdaje glasilo Amerikanski Srbobran.

Amerikanski Srbobran je izlazio na početku samo na ćirilici. Od 1906. do 1916. godine, novine su bile nedeljne, a od 1916. godine dnevne novine.

Tridesetih godina prošlog veka je bila dodata engleska sekcija kako bi se prva generacija iseljenika kojima je engleski jezik bio maternji više upoznala sa srpskom kulturom i tradicijom.

Danas Amerikanski Srbobran ima srpsku i englesku sekciju i izlazi dva puta mesečno. Glavnu ulogu ovih novina je opisao otac Vojvodić u prvom izdanju novina od 18. januara 1906. godine koju je uredio njen prvi urednik Milivoj Buzadžić:

„Naš će list upućivati svoje čitaoce i poučavati ih o srpskoj narodnosti i svetoj pravoslavnoj vjeri, utvrđivaće ih, da u ovom dalekom kraju ne zaborave na vjeru i narod iz koga su nikli i postali i za koji su naši stari svoju krv potocima prolijevali i nama te dvije naše najveće svetinje u amanet ostavili...Nastojaćemo da se ova blagotvorna ustanova [Srpski pravoslavni savez Srbobran] što više raširi, jer smo potpuno uvjereni, da nam samo u zajednici leži spas, napredak i pomoć...Upućivati ćemo narod, da se upozna sa zakonima i uredbama,...na dobre i valjane ustanove, koje su svi narodi ove zemlje ustrojili koje bi ustanove i mi trebali poprimiti, da kao i oni danas sutra pođemo njihovim korakom napretka i nauke."

Kako nekad tako i danas, Amerikanski Srbobran obaveštava o naporima i uspehu američkih Srba, njihovim težnjama i viđenjima „nove zemlje," o radu srpskih pravoslavnih crkava i crkvenih opština, o ekonomskoj i kulturno-prosvetnoj delatnosti vezanih za rad srpskih škola, o pevačkim i sportskim društvima, izdavanju knjiga, o društvenom životu iseljenika, kao i o dešavanjima u otadžbini.

Tokom oba svetska rata Amerikanski Srbobran je bio branilac slobode i istine srpskog naroda. Pisao je o strašnom stradanju srpskog naroda od ustaškog pokolja tokom Drugog svetskog rata. Dr Kosta Elesin, bivši glavni urednik Amerikanskog Srbobrana kaže:

"Amerikanski Srbobran služi interesima slobode demokratske Amerike i srpstva kao celini... Amerikanski Srbobran će se i dalje boriti za ujedinjenje svih srpskih zemalja u duhu vremena u onoj formi i državnom obliku, koji će biti od najveće koristi za srpski narod, i koji će odgovarati njegovim životnim interesima, i koji će zaštiti njegov nacionalni opstanak."

Na najbolji način društvo „Jedinstvo," broj 99, opisuje stav američkih Srba o Amerikanskom Srbobranu: „Srbobran brani i stoji na braniku poniženog i upropašćenog srpstva, i u isto vreme podiže i održava srpski duh i moral, koji nam je tako danas potreban."

Poznati srpski pisci dali su svoj doprinos ovim novinama: Proka Jovkić/Nestor Žučni, Jovan Dučić, Sv. Nikolaj Žički (Velimirović), Miloš Crnjanski, Ratko Stanišić, Božidar Purić, Dragoslav Dragutinović, Mateja Matejić, Dragan Rajković, Sava Janković, Vasa Mihailović, dr Aleksandar Petrov, Gojko Đogo, Aleksandar Slavković i drugi. Objavljeni su interjvui sa poznatim srpskim naučnicima i pronalazačima Mihailom Pupinom i Nikolom Teslom kao i sa sportistima kao što je Novak Đoković. Novine su proglašena za ‘najbolje novine' na bratskom kongresu države Pensilvanije 2001. godine.