Spasovdan – dan kada molitva teče ulicama Beograda

Beograd ove godine 29. maja slavi svoju slavu Spasovdan – praznik Vaznesenja Gospodnjeg i slavu grada, koju su još početkom 15. veka ustanovili despot Stefan Lazarević i Srpska pravoslavna crkva, posvećujući prestonicu Presvetoj Bogorodici. Jedan od najsvetlijih izraza te duhovne baštine jeste spasovdanska litija, koja više od jednog i po veka prolazi ulicama Beograda, okupljajući vernike, sveštenstvo i sve one koji Beograd osećaju svim srcem.

Ove godine litija dobija posebno svetlu dimenziju – jer će na njenom čelu, uz srpskog patrijarha Porfirija, biti i ruka Svetog Save, preostali deo moštiju našeg prvog arhiepiskopa i svetitelja. Ruka koja je blagosiljala, pisala zakone i krštavala, sada nas poziva da obnovimo svoje srce, kao što se obnavlja lice Beograda ovim praznikom.

Povodom spasovdanske litije, jerej Stevan Jovanović, sveštenik Srpske pravoslavne crkve, objasnio je duboki smisao ovog praznika, snagu litije. Šta za nas pravoslavne hrišćane znači praznik Vaznesenja Gospodnjeg – Spasovdan?

„Spasovdan spada u krug najvažnijih praznika u godini i predstavlja deo Gospodnjeg praznika, predstavlja krunu onoga što mi nazivamo spasenje čovečanstva, ljudskog roda iz jednog prostog razloga. Gospod je sjedinio božansku prirodu sa ljudskom, i ona nije razorena čak ni ljudskim pokušajima. Ona je vaskrsla, a u Svetom pismu se kaže da je to jedinstvo Boga i čoveka, koje je nerazorivo za vijek i vijekova”, naveo je sveštenik.

Beograd već vekovima slavi Spasovdan kao gradsku slavu. Kakav je istorijski značaj ovog dana za glavni grad?

„Od 1862. godine, koja je, nažalost, kod našeg naroda obeležena tragedijom kod Čukur-česme, mitropolit Mihailo započeo je Spasovdansku litiju i tada je dao blagoslov da se podigne Vaznesenjska crkva. Nekada je litija išla od Vaznesenjske crkve, preko Terazija, do Saborne crkve i Patrijaršijskog dvora, a onda se preko Zelenog venca vraćala do Vaznesenjske crkve. Tada su bila tri molitvena stajanja, jedno kod Terazijske česme, jedno kod Saborne crkve, a treće kod Vaznesenjske crkve, gde se litija i završavala”, podsetio je sveštenik.

Navodi da se od 2021. godine, s obzirom na to da imamo novi saborni hram srpskog naroda, Hram Svetog Save, imamo novo stajanje na Slaviji, gde patrijarh pročita određeni važan odlomak iz Jevanđenja. Odatle se litija nastavlja ka Hramu Svetog Save gde se i završava se molitvom.

Zašto je važno da vernici budu deo litije?

„Na taj način osveštavamo naša srca i prostor u kome živimo. Važno je da jesmo duhovni i da nam su nam važne hrišćanske vrednosti. Svi veliki gradovi u Evropi imaju svoje procesije, odnosno litije. To je i turistička atrakcija, pored duhovnog događaja”, istakao je jerej Stevan Jovanović.

Objašnjava kako je Nikola Bošković, otac Ruđera Boškovića, u periodu od 1677. godine, otišao u manastir Mileševu, gde zapisuje šta su sve Turci opljačkali iz manastira, i velikim otkupom od Turaka otkupljuje ruku Svetog Save i deo časnoga krsta Gospodnjeg. O tome je ostavio zapis početkom 18. veka.

„Spasovdanska litija kreće u 19 sati ispred Vaznesenjske crkve, pa preko Trga Slavija, zatim preko Svetosavskog platoa do Hrama Svetog Save gde će biti održana patrijarhova beseda. Pozivam sve i građane i turiste da budu deo ove svečane litije, da prođemo zajedno molitvom i prevaziđemo, makar na trenutak, razlike među nama“, rekao je na kraju jerej Stevan Jovanović, sveštenik Srpske pravoslavne crkve.