Otkrivena nova gnezda krstaša, najređe ptice u Srbiji

Prethodne sedmice, u sklopu redovnih terenskih aktivnosti praćenja orlova krstaša, ornitolozi Društva za zaštitu i proučavanje ptica Srbije pronašli su dva nova gnezda ove kritično ugrožene vrste. Oba gnezda pronađena su u banatskom Potisju, u međunarodno značajnom području za ptice „Slatine Srednjeg Banata“, koje se prostire od Novog Bečeja na jugu, do Padeja i Iđoša na severu.

„Satelitskim praćenjem kretanja četiri mlada orla krstaša, Mime, Mihajla, Radenka i Ivanke, u protekle dve godine naučili smo više o njihovim potrebama nego što smo znali prethodnih decenijama. Orlovi nam svojim kretanjem i boravkom ukazuju na to gde su najvrednija staništa na kojima pronalaze hrane, gde se odmaraju i spavaju. Te lokacije iziskuju hitnu zakonsku zaštitu i poštedu od seče stabala i preoravanja“, objašnjava Milan Ružić, izvršni direktor Društva za zaštitu i proučavanje ptica Srbije.

Lepe vesti obradovaće veliki broj građana Srbije koji su pružili podršku u dvomesečnoj kampanji „Za naše krstaše“ tokom koje je sakupljeno više od milion dinara neophodnih za obilazak i čuvanje postojećih parova orlova krstaša u periodu od pet meseci koliko traje period gnežđenja, te obeležavanje i praćenje još dva mladunca.

Međutim, nije samo pomenuto uništavanje staništa pretnja po krstaše. Tu su i desetine nerešenih i nekažnjenih slučajeva trovanja divljih životinja, uglavnom namernih, koja su usmerena protiv lisica, šakala i pasa. Na taj način ptice grabljivice stradaju hraneći se zatrovanim mamcima ili ostacima otrovanih životinja.

„Jedino brzom, odlučnom i koordinisanom reakcijom institucija moguće je zaustaviti velika stradanja i trajno osigurati opstanak krstaša u Srbiji. Trovanje životinja ne samo da predstavlja čitav splet krivičnih dela, već u jednom danu može poništiti višegodišnji trud i rad nas ornitologa na oporavku ove vrste, svu brigu koju su ljudi pokazali tokom kampanje i svu radost koju sada osećamo“, dodaje Ružić.

Orlovi krstaši se ubrajaju u najređe ptice u Srbiji budući da njihova populacija trenutno broji samo sedam parova. Krstaš, simbol sa nacionalnog grba, u Srbiji ima status kritično ugrožene vrste, pa je svaka jedinka izuzetno značajna za njihov opstanak.

Zanimljivosti o orlu krstašu

– Dužina tela, od vrha kljuna do vrha repa je oko 80 centimetara, a raspon krila od 180 do 215 centimetara.

– Odrasla jedinka je mase od 2,5 do 4,5 kilograma. Kao i kod drugih ptica grabljivica, ženke su krupnije i masivnije od mužjaka.

– Krstaši postaju polno zreli tek sa pet godina starosti. Masivna gnezda uglavnom prave na rubu šuma, na drvoredima ili usamljenom drveću sa koga imaju dobar pregled terena.

– Osnovna hrana krstaša su mali sisari, poput tekunice i ptice srednje veličine. U prirodi mogu da žive oko 30 godina.

– Međunarodno značajna područja za ptice (IBA) proglašavaju se zarad zaštite najređih i najugroženijih vrsta ptica, tj. očuvanja njihovih staništa i populacija. Ona uključuju najznačajnije lokacije na kojima se divlje ptice razmnožavaju, prehranjuju, odmaraju ili prezimljavaju.

– IBA područja određuju se nakon naučne obrade podataka o prisustvu, brojnosti i trendovima populacija odabranih vrsta ptica. Ovaj proces u svakoj državi sprovode stručne organizacije za istraživanje i zaštitu divljih ptica koje su članice mreže BirdLifeInternational, kao što je Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije.

Proces određivanja IBA područja i celokupne mreže u svakoj državi je nezavisan i određen je strogom naučnom metodologijom.