Masovna grobnica u Hrvatskoj kod Potočana ukazuje na strašan praistorijski zločin

Muškarci i žene su među ubijenima, dobi od 2 do 50 godina, a oko polovina kostura pripada deci.

Mnogi fatalni udarci naneti su na lobanjama otpozadi, a nije bilo nikakvih ožiljaka na kostima ruku koji bi ukazivali na to da su žrtve pokušale da se odbrane od napadača, kažu naučnici.

Genetska istraživanja pokazala su da oko 70 odsto ubijenih nije bili srodnički povezano sa drugim žrtvama, ali su delili zajedničko poreklo.

Hrvatski stručnjaci pretpostavljaju da je masakr počinjen zbog iznenadnog uvećanja populacije ili promene u klimatskim uslovima, zbog čega se sve teže dolazilo do hrane i drugih resursa.

Grobnica je otkrivena 2007. godine, kada je čovek iz sela Potočana u Hrvatskoj kopao temelj za garažu, a jaka kiša odnela je sloj zemlje i otkrila jamu sa desetinama kostura.

Arheolozi sa zagrebačkog Univerziteta istraživali su obližnji lokalitet, pa su već prvog dana po otkriću stigli do grobnice, kaže Mario Novak, vođa studije i šef Laboratorije za evolutivnu antropologiju i bioarheologiju na Institutu za antropološka istraživanja u Zagrebu.

Isprva se mislilo da su žrtve iz 20. veka

Jama je mala, oko 2 metra u prečniku i tek metar duboka, a u njoj su pronađeni ostaci 41 osobe.

Novak kaže za Lajv sajens da su u početku pretpostavljali da su ostaci novijeg datuma – iz Drugog svetskog rata ili ratova devedesetih godina.

Međutim, nije bilo nikakvih savremenijih objekata u jami, samo ostaci grnčarije koji su izgledali praistorijski.

Onda su ispitali zube žrtava i nisu pronašli nijednu plombu. Metodom radioaktivnog ugljenika utvrđivana je starost kostiju, tla i delova grnčarije; otkriveno je period sahranjivanja – oko 4200. godine pre nove ere.

Istraživači su identifikovali 21 žrtvu uzrasta od 2 do 17 godina i 20 odraslih ljudi između 18 i 50 godina, 21 žrtva je bila muškog pola.

Nasumično ubijanje

Ono što je ostalo nerazjašnjeno jeste zašto su dočekali tako okrutan kraj. U novoj studiji, objavljenoj u časopisu PLOS One, Novak i njegove kolege ispitali su uzorke DNK i analizirali kosti 38 osoba.

Otkrili su da je većina imala najmanje jednu traumatičnu povredu na potiljku, a neke su imale do četiri.

Masovne grobnice u srednjovekovnoj Evropi često sadrže ostatke ljudi svih dobi i oba pola koji su umirali od zaraznih bolesti, ali su žrtve u jami kod Potočana preminule nasilno.

„Jedini mogući scenario je masakr“, ističe Novak.

Odnos muškaraca i žena, odraslih i dece je približan, a žrtve nisu imale nikakve ozlede na rukama, nogama ili licu, što ukazuje da najverovatnije nisu ubijene u napadu ili borbi.

Hrvatski stručnjaci nisu uspeli da utvrde da li su žrtve bile vezane ili na neki način onemogućene da se brane. „Ukoliko vas neko napadne batinom ili mačem, refleksno pokušavate da podignete ruku da odbranite glavu“, objašnjava Novak, što bi značilo da je trebalo da pronađu barem neke povrede ili posekotine na rukama.

„Nismo pronašli nikakve povrede u samoodbrani“, kaže Novak.

Genetski podaci pokazali su da je samo 11 žrtava bilo blisko srodnički povezano, što znači da masakr nije imao za cilj ubijanje određene familije. Niti izgleda kao planirano diskriminatorno masovno ubistvo, u kojem su obično ubijani stariji muškarci i otimane im žene.

„U ovom slučaju, bilo je to nasumično ubijanje, bez obzira na pol ili uzrast“, naveo je Novak.