Čupavi nakit u Cerjanskoj pećini

Novi ciklus istraživanja pećine počeo je inicijativom Direkcije za izgradnju grada Niša, a u saradnji sa Zavodom za zaštitu prirode Srbije, 2011. godine.

U petogodišnjem ciklusu projekata vršena su istraživanja slepih miševa, vodozemaca, gmizavaca, rakova, hidrogeološke i speleomorfološke analize.

„Po dužini istraženih kanala, Cerjanska pećina je trenutno na drugom mestu u Srbiji, sa više od sedam kilometara podzemnih kanala. To je nedavno otkriće. U novembru prošle godine ekipa stručnjaka je uspela da spoji Kravljansku jamu i pećinu Provaliju i sada je to pećinski sistem koji se jednim imenom zove - Cerjanska pećina", objašnjava za RTS dr Dragan Nešić iz Zavoda za zaštitu prirode Srbije.

Nedavno je održana i promocija monografije „Spomenik prirode Cerjanska pećina: okolina, priroda, zaštita". Na predstavljanju skrivene lepote jedne od najdužih pećina u Srbiji radilo je 14 autora.

Monografija o Cerjanskoj pećini je jedinstvena jer predstavlja sistem pećine multidisciplinarno ‒ njene speleoške vrednosti, biološke karakteristike, ali i kulturološke vrednosti kroz prikaz arheoloških istraživanja i istorije tog kraja Srbije.

„Retko koja pećina se, u tom obimu, može neposredno osmatrati. Obično je to dostupno samo roniocima, a potopljeni kanali u Cerjanskoj pećini mogu da se obiđu i kada se dođe sa druge strane sifona ‒ mogu se direktno posmatrati", rekao je dr Nešić.

U pećini su prisutni insekti tvrdokrilci a zanimljivo je i prisustvo daždevnjaka, budući da u pećinu utiče reka koja unosi njihove larve. Takođe, evidentirano je 12 vrsta slepih miševa.

Posebnu vrednost pećine čine retki pećinski ukrasi.

Dr Dragan Nešić objašnjava šta su i kako nastaju helektiti: „Helektiti su specifični jer je reč o ekscentricima ‒ to je pećinski nakit koji se opire gravitaciji i raste u svim pravcima usled cirkulacije vazduha u pećini; najčešći razlog je specifična i spora kristalizacija. Tu se ne formira kap, već se kristalizacioni procesi odvijaju sporo i zato nakit raste u svim pravcima. Važni su i mikroklimatski uslovi, pa tako helektita ima samo na nekoliko lokacija u Cerjanskoj pećini (iako je relativno velika pećina)".

Helektiti se u Srbiji mogu naći još u Bogovinskoj pećini, Rajkovoj pećini i u Kurtovoj jami.

Cerjanska pećina je dostupna javnosti, ali u neuređenim uslovima. Za turiste u manjim grupama, moguće su najavljene posete.