Svestrani intelektualci - prvi srpski psiholozi

Intelektualna zaleđina psihologije polako se izgrađivala još u antičkom dobu, kada su ljudi počeli da se bave pitanjima sopstvenog duha i svesti. Takav pristup se izražavao kroz refleksije o prirodi, duhu, vrlinama i drugim osobinama čoveka. Psihologija je bila vrlo bliska filozofiji.

Savremena psihologija sadrži zapravo dva velika izvora: jedan je filozofija, a drugi su prirodne nauke. Kao nauka, psihologija se oformljavala postepeno, koristeći u svom uspostavljanju modele iz filozofije i raznih prirodnih nauka.

Krajem 19. veka javljaju se i vidljiva određenja psihologije kao samostalne nauke. Počinje prvo sistematsko izučavanje psiholoških problema eksperimentalnim metodom i kvantitativnim utvrđivanjem. Razvija se psihofizika ‒ prva empirijska psihološka disciplina. Koristila je metod iz fiziologije tog vremena i nastojala da utvrdi filozofski problem ‒ odnos fizičkog i psihičkog.

U to vreme pojavljuje se i čovek koji prvi sam sebe naziva psihologom: Vilhelm Vunt, koji osniva prvu psihološku laboratoriju 1879. godine u Lajpcigu. Taj datum se obično uzima kao početak psihološke nauke.

Psihologija se u našoj zemlji razvijala sporijim tempom u odnosu na države koje su prednjačile u produkciji psiholoških istraživanja, a to su: Nemačka, Engleska, Rusija, odnosno Sovjetski Savez, Francuska i SAD.

Razvoj psihologije na našem prostoru obično se deli na tri perioda: prvi period (1835 ‒ 1905), nakon čega sledi period empirijske psihologije (1905 - 1953) i period savremene naučne psihologije.

Brana Petronijević - naučnik svetskog renomea

Brana Petronijević rođen je 1875. godine u Sovljaku kod Uba. Gimnaziju u Beogradu završio je kao najbolji đak i odličan poznavalac jezika, koji ima jaku motivaciju da savlada jaz između Srbije i Evrope. Studirao je u Beču a doktorirao u Lajpcigu.

Zbog metafizičke orijentacije, koju je držao kao predavač psihologije na Velikoj školi (koja u to vreme prerasta u Univerzitet), doživljava kritike, usled čega odlazi u Berlin, pa u Beč. U Engleskoj i Francuskoj u narednom periodu neprestano objavljuje i posle Prvog svetskog rata vraća se u Srbiju kao priznat i poznat naučnik svetskog renomea.

Angažovao se u osnivanju Grupe za psihologiju, bavio se matematikom, paleologijom, filozofijom... Njegova najznačajnija dela su: „Opažanja dubine", „Osnovi empirijske psihologije", „Spiritizam", „Lobačevski i Boljaj ‒ prilog višoj psihologiji".

Borislav P. Stevanović - revizija skale za merenje inteligencije

Borislav Stevanović je rođen 1891. godine u Aleksincu. Na Filozofskom fakultetu studirao je filozofiju kod Brane Petronijevića. Bio je jedan od 1300 kaplara; prvi ʼčistiʼ psiholog po interesovanjima i aspiracijama. Poslediplomske studije psihologije završio je u Londonu na Kings koledžu.

Na Beogradskom univerzitetu predavao je opštu, dečju i pedagošku psihologiju. Tridesetih godina prošlog veka sa saradnicima je uradio Beogradsku reviziju Bine‒Simonove skale za merenje inteligencije. Bio je šef Katedre za psihologiju i dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti.

Preminuo je 1971. godine u Beogradu. SANU je 1973. godine objavila Spomenicu posvećenu preminulom akademiku Borislavu Stevanoviću a Društvo psihologa Srbije ustanovilo je nagradu koja nosi njegovo ime.

Objavio je više naučnih radova: „Kvalitativna analiza pojma inteligencije", „Kvantitativna analiza pojma inteligencije", „Razviće dečije inteligencije i Beogradska revizija Bine‒Simonove skale" (1934)...

Živorad Vasić - Žiža ‒ prodor psihologije u vojsku

Živorad Vasić rođen je 1912. godine u Knjaževcu. Godine 1952. godine napušta mesto predavača na Filozofskom fakultetu i počinje da radi u Vazduhoplovno-medicinskom institutu Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva u Zemunu, gde je sa saradnicima stvorio modernu vazduhoplovnu psihološku službu. Psihologija je zahvaljujući njegovom radu uspela da po prvi put prodre u vojsku. Zaslužan je za uvođenje kliničke psihologije.

Preminuo je 1966.godine. Iako iza sebe nije ostavio nijednu knjigu, za njim su ostali brojni obimniji radovi. Nagrada koja nosi njegovo ime dodeljuje se svake godine za uspešno popularisanje psihološke nauke.