75 godina „Ježeve kućice“

Idući tragom Ježurke Ježića, emisija istražuje istorijat knjige, ali i kako se ona danas čita i zbog čega je privlačna savremenoj deci. Obrazovna reportaža vodi gledaoce u Muzej Jugoslavije na izložbu posvećenu Ježevoj kućici, otkriva da li se u ovoj poemi kriju neki autobiografski elementi, kako je ovo delo čitano u različitim epohama i koja se priča krije iza jednog beogradskog murala.

Ježevu kućicu Branka Ćopića danas možemo da posmatramo kao fenomen. I zbog toga što deca znaju napamet njene stihove, baš kao što su znali njihovi roditelji, ali i bake i deke, ali i zato što je Ježurka Ježić iskoračio iz stranica knjige i svoj put nastavio u pozorištu, animiranom filmu, na različitim muralima koji krase gradske ulice.

Ježeva kućica, štampana pre 75 godina, bila je i ostala jedna od najvoljenijih knjiga domaće književnosti za decu uz koju je odraslo nekoliko generacija. Najmlađe čitaoce, pre nego što se upoznaju sa likovima i spoznaju dublja značenja, fasciniraju ritam i melodija ovog dela, koji ih uvode u magiju istraživanja književnosti. Za mnoge odrasle Ježeva kućica je kultna knjiga, polje identifikacije ljudi rođenih u Jugoslaviji i jak okidač za nostalgiju. Ćopićev očaravajuć stil i univerzalne vrednosti koje nudi ovaj tekst ostali su iznad svih istorijskih promena i političkih podela, i čini se da je ova poema danas, baš zbog svojih jakih poruka, aktuelnija nego ikad pre.

Tumačenja ovog dela menjala su se u odnosu na istorijski trenutak. Budući da je objavljena 1949. godine, u ovu poemu učitavana su istorijska dešavanja iz 1948. godine i sukob Josipa Broza Tita i Staljina. Odnos prema knjizi menjao se onako kako se menjao odnos prema piscu i jeziku pa je nakon raspada Jugoslavije, devedesetih godina prošlog veka, Ježeva kućica izbačena iz lektire u Hrvatskoj, a doživela je i druge vidove cenzure. Međutim, bez obzira na istorijski trenutak, odnos običnih čitalaca prema Ježevoj kućici se nije menjao, ona je uvek bila voljena i rado čitana.

U 21. veku interesovanje za Ježevu kućicu raste kao i broj izdanja ove knjige. Od 2017. godine ona se po prvi put nalazi u lektiri za prvi razred osnovne škole u Republici Srbiji. U Hrvatskoj je vraćena u izborni deo lektire. Na pitanje o uzroku dugovečnosti ove kultne slikovnice prof. dr Jelena Panić Maraš sa Fakulteta za obrazovanje učitelja i vaspitača naglašava: „Branko Ćopić uspeva da opstane van svih ideologija, država, granica. On opstaje zato što nosi univerzalne vrednosti sveta, civilizacije, čovečanstva i to je razlog zašto je on čitan i u 21. veku i zašto će biti čitan i nadalje“.

Deca se zadržavaju na osnovnoj priči, vezuju se za likove, upijaju jezik i melodiju dela, usvajaju temeljne vrednosti kojima ih uči Ježurka Ježić. One vrednosti na kojima su vaspitavane ranije generacije i koje roditelji najčešće žele da ostave u amanet svojoj deci. To je pre svega pitanje slobode koje glavni junak afirmiše na različite načine.

Danas, kada su glavni autoriteti influenseri sa društvenih mreža, kada je poželjno biti isti, isto se oblačiti i razmišljati, Ježurka Ježić nam šalje snažnu poruku da treba da budemo svoji, autentični, da imamo sopstveno dostojanstvo i integritet. Jasminka Petrović, spisateljica za decu i mlade, smatra da je najvažnija poruka knjige biti svoj.

„Mislim da je današnjoj deci potrebno dati podršku da ne kopiraju jedni druge, da ne kopiraju nekog sa društvenih mreža nego da budu svoji i da veruju u sebe, da budu dosledni svom stavu kao Ježurka Ježić“, rekla je spisateljica.

Takođe, tu je i iskonska potreba za domom, njegovom toplinom i sigurnošću, koji je u savremenom svetu migracija, postao fragilno mesto. Danas kada se društvo sve više raslojava na bogate i siromašne, Ježeva kućica uči decu da cene i poštuju ono što imaju, da ne budu ljubomorni i povodljivi, veliča vredan rad i trud, doslednost i skromnost, na koju smo pomalo zaboravili.