Van Gog, Lotrek, Mone... Zašto ih švajcarski muzej povlači sa izložbe

Na „ispravnost“ porekla slika u Kunsthausu iz kolekcije Emila Birlea, dugo se sumnjalo. Birle je bio trgovac oružjem, rođen u Nemačkoj, a obogatio se za vreme Drugog svetskog rata praveći i prodajući oružje nacistima, dugo se sumnjalo.

Odluka o povlačenju slika usledila je posle objavljivanja novih uputstava za rad muzeja, koja imaju za cilj da se ispita gde se zapravo nalazi veliki broj umetničkih dela koja još nisu vraćena porodicama od kojih su – ukradena.

Slike koje se povučene su Bašta u Živerniju Kloda Monea, Portret vajara Luja-Žozefa Gistava Kurbea, Žorž-Anri Manuel Anrija de Tuluz Lotreka, Stara kula Vinsenta van Goga i Put uzbrdo Pola Gogena.

Odbor fondacije za kolekciju Emila Birlea navodi u saopštenju da su članovi „posvećeni traženju pravičnog rešenja za slike”, koja bi uključivala pravne naslednike nekadašnjih vlasnika.

„Zbog ukupnih istorijskih okolnosti u vezi sa prodajom, Fondacija je spremna da ponudi finansijsku nadoknadu zaostavštini Maksa Zilberberga imajući u vidu tragičnu sudbinu bivšeg vlasnika“, saopšteno je iz Fondacije.

Zilberberg je bio nemački industrijalac, Jevrejin, vlasnik bogate kolekcije umetničkih predmeta, koji su uglavnom prodati na aukcijama koje su organizovali nacisti. Veruje se da je ubijen u Aušvicu.

Šesta, takođe sporna slika, Sultanija Eduara Manea, posebno će se razmatrati.

Kako pišu pojedini švajcarski mediji, vodi se debata o tome da li je Zilberberg bio primoran da proda Sultaniju, ili je to učinio slobodnom voljom iz finansijskih razloga.

Više od 20 država, uključujući Švajcarsku, postiglo je saglasnost ranije ove godine da primenjuju novu praksu američkog Stejt departmenta o tome kako treba da se postupa sa umetničkim delima koja su bila predmet pljački nacista.

Slučaj Metropoliten

I Muzej Metropoliten je verovatno ozbiljno povezan sa trgovcima umetninama na crnom tržištu. Međunarodni konzorcijum istraživačkih novinara proučavao je više od 1.000 artefakata smeštenih u Muzeju. Smatra se da Metropoliten poseduje veliki broj opljačkanih artefakata.

Muzej je jedan od najvećih i najpoznatijih muzeja na svetu. Ali u poslednje vreme, gubi ugled kad je reč o antikvitetima i validnosti njihovog porekla. Novinarska organizacija (ICIJ) već duže vreme proučava ovu problematiku. Najveći broj „problematičnih“ eksponata dolazi iz Kambodže.

Takođe, postavlja se pitanje porekla svih umetničkih dela u Muzeju.

Od 1.109 ukradenih artefakata, 309 je izloženo u Muzeju. Postoji i artefakt iz Nepala koji je bio važan za tamošnje lokalno stanovništvo.

Među eksponatima je i statua Šredara Višnua, hinduističkog boga zaštitnika. Potiče iz sela Bungmati u Nepalu...

Zastarelost sprečava zahteve za restituciju u Švajcarskoj

Inače, prema švajcarskim propisima, danas se ne mogu podneti pravni zahtevi za restituciju ili kompenzaciju za dela iz kolekcije Birle – zbog zastarelosti.

Kada je reč o Birleu, on je do svoje smrti 1956. godine imao kolekciju od oko 600 umetničkih dela. Velikim brojem njih upravlja Fondacija Birle i izložena su u Kunsthausu kao deo pozajmice koja je dogovorena na rok od 20 godina. Ostale slike nalaze se u domovima Birleovih rođaka.