Obeležena 78. godišnjica deportacije novosadskih Jevreja

Mirko Štark, predsednik jevrejske opštine Novi Sad, podsetio je na 1.900 Jevreja žrtava, uglavnom žena, dece i starijih ljudi. Među njima su bili i njegovi baka i deka koji su iz Sinagoge, 26. aprila 1944. godine, odvedeni u srmt.

Smrti se spasilo svega tri stotine Jevreja, među njima i Pavle Katić, najstariji preživeli logoraš, koji je kao politički zarobljenik odveden u zloglasni Dahau.

Pavle Katić se seća: "Svi koji su bili snažni, živeli su malo duže. Oni koji su bili slabašni, oni su za kratko vreme postali tzv. invalidi, koji su posle vraćani u logore za uništavanje i likvidiranje."

Iscrpljen od mukotrpnog rada u fabrici, u januaru 1945. vraćen je u logor, tačnije u baraku pored krematorijuma.

"Krematorijum u to vreme više nije mogao da prihvati tolike žrtve koje je trebalo spaljivati, pa su predodređene žrtve slali u druge logore u kojima je takođe bilo aktivnih krematorijuma koji su radili," navodi Pavle Katić.

Srećom, pre nego što je stigao njegov red, logor je oslobođen. Međutim, smrt u logorima nije uspelo da izbegne 3.000 novosadskih Jevreja, među kojima su mnogi odvedeni upravo iz Sinagoge.

Petar Đurđev, direktor istorijskog arhiva Novog Sada, podseća: "Prva stanica na put bez povratka za naše sugrađane, prva je bila taj topolski mlin u samoj Subotici. Posle Subotice, proterani su za Baju, iz Baje dalje su krenuli ka nacističkim logoroima smrti. I prosto je neverovatno da na kraju rata, kada je već stigla sloboda u naš grad, da se dogodio jedan ovakav nezamisliv zločin koji je doveo jevrejsku zajednicu u Novom Sadu na ivicu biološkog opstanka".

Nakon komemoracije, predstavnici Jevrejske opštine i grada položili su vence na spomen-ploču ispred Sinagoge.