Albanska veza, doživotna robija za iranskog tamničara

Sud u Stokholmu osudio je nekadašnjeg službenika zatvora u okolini Teherana Hamida Hurija na doživotnu robiju, posle suđenja tokom kojeg su ispitivani svedoci ubistava političkih rivala koja je naredio lično tadašnji lider, ajatolah Homeini.

Tokom događaja 1988. i 1989. godine, Nuri je bio pomoćnik zamenika tužioca u zatvoru u Karaju, a Ujedinjene nacije su događaje koji su se te godine dogodili nazvale zločinima protiv čovečnosti.

"Nisam predstavnik Islamske republike", rekao je Nuri pred sudom, tvrdeći da je tokom dosadašnjeg toka procesa javnost bila u prilici da čuje samo jednu stranu složene priče, te da je u vreme navodnih ubistava bio na bolovanju.

Kao i velika većina Iranaca, Nuri tokom svedočenja pripadnike ove grupe nijednom nije nazvao mudžahedinima, već "mohafeginima" ili izdajnicima, izjednačavajući ih sa Islamskom državom.

Švedske vlasti uhapsile su Nurija pre dve godine na osnovu međunarodne poternice, koja je raspisana zbog masovnih egzekucija 1988. godine u zatvoru nedaleko od Teherana.

Osuđen je jer je, prema svedočenjima Iranaca u Švedskoj i Albaniji, bio jedan od zvaničnika koji su osuđenike vodili na gubilište, ili čitao imena onih na koje je došao red za vešanje.

Na svakih pola sata, u kašikama bagera, do vešala su dovožena po šestorica zatvorenika, koje je petočlano veće Islamske republike zbog izdaje i ubistva predsednika i premijera, osudilo na smrt. Obračun je trajao pet meseci, ali broj mrtvih nikada nije utvrđen.

Homeinijev zamenik, Husein ali Montazeri je svojevremeno rekao da je u akcijama protiv organizacije Mudžahedin-e Kalk ubijeno najviše 3.800 ljudi. Ta organizacija tvrdi da je u obračunu sa Islamskom republikom ubijeno čak 30.000 njihovih članova.

Stvarni broj ubijenih, najverovatnije, nikada neće biti utvrđen, jer iranske vlasti ne dozvoljavaju pristup mestima na kojima se, navodno, nalaze masovne grobnice.

Tokom suđenja, u Albaniji je ispitano sedam svedoka ovih događaja, koji su se u tu državu sklonili posle serije burnih događaja koji su pripadnike organizacije Mudžahedin-e Kalk (MEK) pratili posle bega iz Irana.

Sukob iranskih revolucionara

Mudžahedin-e Kalk, islamističko-marksistička milicija, bila je vrh koplja pokreta koji je sa vlasti u Iranu zbacio šaha Rezu Pahlavija. Nedugo zatim, dokačili su se sa čelnicima islamske revolucije i postali smrtni neprijatelji.

Tokom rušenja šahovog režima, važili su za nepokolebljive borce koji ulazili u gotovo samoubilačke akcije protiv snaga bezbednosti i redovno napadali predstavništva zapadnih kompanija. Navodno, organizacija MEK snosi odgovornost za smrt najmanje šest Amerikanaca u Iranu.

Poznata je i po pesmi u kojoj se neprestano ponavljaju "smrt i uništenje" Amerike. Vašington ih je uvrstio na listu terorističkih organizacija. Bili su i na listi terorističkih organizacija EU.

Administracija Baraka Obame je na gotovo volšeban način uklonila MEK sa liste terorističkih organizacija 2012. godine. Ova operacija je smišljena kako bi se pronašao novi domaćin za potencijalne saveznike, jer je posle serije ubistava u Iraku postalo kristalno jasno da pripadnici MEK-a u Iraku jednostavno ne mogu da prežive.

Posle epizode u Iraku, Amerikanci su im potražili novo stanište, što su vlasti u Tirani, na čijem se čelu nalazio Salji Beriša, videle kao ozbiljnu šansu da se dodatno približe Vašingtonu, pa su pristali da 300 pripadnika MEK-a naseli u toj državi. Opozicija je podržala ovakav potez, a nekoliko godina kasnije njihov broj je, u saglasnosti sa vladom Edija Rame, dostigao tri hiljade.

Nedaleko od Drača, uz zdušnu finansijsku pomoć iranske emigracije, izgradili su pravi kompleks, koji vlasti u Teheranu vide kao jedan od glavnih centara antiiranske propagande u svetu.

Vreme izdaje

Mudžahedin-e Kalk je do tačke sa koje nema povratka dospeo posle serije bombaških napada u kojima je 1981. godine stradalo više od 70 iranskih zvaničnika, uključujući tek izabranog predsednika Muhameda ali Radžala i premijera Muhameda Džavada Bahonara.

Homeinijeva tajna policije je počinioca ubistva identifikovala kao pripadnika MEK-a. Kontranapad pristalica vlasti u Teheranu bio je strašan, pa su preživeli jedva uspeli da se domognu Iraka, gde im je utočište pružio Sadam Husein.

U narednih dvadeset godina organizovali su seriju napada na iranske vlasti, a Sadamu Huseinu su pomagali prilikom obračuna sa lokalnim rivalima. U iračko-iranskom ratu učestvovali su na strani Iračana, zbog čega su ostali bez ozbiljne podrške u Iranu i bili osuđeni na život u egzilu.

Analitičari navode da se ova organizacija, kako su godine u egzilu prolazile, pod pritiskom pretnji iz Teherana, polako pretvarala u kult.

Najmanje 140 pripadnika te organizacije ubijeno je u bazi Ašraf u Iraku i okolini, gde su se smestili pošto su, posle proterivanja iz Irana, sklopili savez sa Sadamom Huseinom i pokrenuli seriju napada na iranske snage. U tim napadima je, tokom bezmalo dve decenije, ubijeno oko 12.000 Iranaca, a pripadnici organizacije Mudžahedin-e Kalk broj žrtava procenjuju na čak 50.000.

Osim za terorizam, Teheran ih tereti i za otvorenu izdaju.

Lider organizacije, Masud Radžavi nije viđen još od 2013. godine, pa zapadne obaveštajne službe zaključuju da je mrtav. U međuvremenu, ključna ličnost pokreta postala je njegova supruga Merjam Radžavi, koja je uspela da u zapadnoj Evropi i Americi dobije podršku desničara, rešenih da kad-tad napadnu Iran.

Navodno su bili odgovorni za napade na ključne osobe u iranskom nuklearnom programu. Od 2007. do 2012. izvedeno je sedam takvih napada, a američki mediji tvrdili su da su ih organizovali izraelski obaveštajci, dok su ih obavljali pripadnici Mudžahedin-e Kalka. Organizacije je odbijala svaku vezu sa tim akcijama.

Među lobistima koji su bili plaćeni da podržavaju Mudžahedin-e Kalk bili su Džon Makejn, Rudi Đulijani i Njut Gingrič. Poslednji se na skupu te organizacije, pre mesec dana u Draču, pojavio bivši potpredsednik SAD Majk Pens.