Zašto nam treba više od 40 odsto teritorije pod šumama, i kako postići taj cilj

Prema podacima nacionalne inventure šuma (Banković i dr, 2009), Srbija spada u srednje šumovite zemlje sa prosečnom pokrivenošću šumskom vegetacijom. Ukupna površina pod šumama u Srbiji iznosi 2.254.000 hektara, odnosno pokrivenost je 29,1 odsto.

Od te površine, državne šume zauzimaju 53 odsto, dok privatne šume zauzimaju površinu od 47 odsto. U šumama Srbije prisutno je 49 vrsta drveća, od čega je 40 lišćarskih, a devet četinarskih. 

Srbija trenutno ima oko 30 odsto površine pod šumom, a nacionalnom Strategijom pošumljavanja teži se da se ovaj procenat podigne na oko 42 odsto do 2050. godine.

Povodom obeležavanja Međunarodnog dana šuma, direktor Zavoda za zaštitu prirode Srbije mr Aleksandar Dragišić izjavio je da je „jedan od prioritetnih ciljeva u zaštiti prirode očuvanje i unapređenje šuma kao našeg najvećeg prirodnog bogatstva koje predstavlja najvažniji izvor biološkog diverziteta".

„Poseban značaj šume imaju u održavanju ekoloških procesa i ravnoteže, štiteći osetljive ekosisteme, slivove i izvorišta voda. Ono što je važno pomenuti na ovaj dan je to da šume u okviru zaštićenih prirodnih dobara Srbije učestvuju sa 80 odsto površine. Stoga, Zavod za zaštitu prirode Srbije u strateškim aktivnostima za povećanje površine zaštićenih područja i unapređenje njihovog upravljanja kroz nacionalne i međunarodne mreže zaštite, poseban značaj daje zaštiti šumskih kompleksa kao nosilaca ukupnih vrednosti naše prirode", naveo je Dragišić. 

Direktor Zavoda Aleksandar Dragišić istakao je da o značaju šuma u sistemu zaštite prirode govori i podatak da su prva zaštićena područja u Srbiji šumski ekosistemi Strogi rezervati prirode „Felješana" i Mustafa" na teritoriji opštine Majdanpek.

Šume su u biološkom smislu najraznovrsniji ekosistemi na Zemlji i faktor koji utiče na stabilnost svih ostalih ekosistema. Predstavljaju stanište za mnoge biljne i životinjske vrste, regulišu vodni režim i imaju značajnu zaštitnu ulogu u sprečavanju poplava, erozija i klizišta.

U odnosu na ljude, šume imaju izražen socio-ekonomski karakter, kao i uticaj na povećanje kvaliteta životne sredine i života stanovništva. Dobro su od opšteg interesa, svojevrsni čuvari biodiverziteta i genofonda, odnosno jedan od glavnih centara ukupne biološke raznovrsnosti.

Prvi zakon o šumama u 19. veku 

Srbija je sve do polovine 19. veka bila obrasla gustim neprohodnim šumama. Njena šumovitost je tada iznosila, prema nekim procenama oko 80 odsto.

Međutim, već u drugoj polovini XIX veka uništavanje šuma u Srbiji uzelo je toliko maha da se već tada shvatao značaj održavanja i obnavljanja postojećih šuma.

Kako je Srbija u 19. veku bila bogata šumama, njihovo uništavanje i krčenje uzelo je takve razmere da se već tada vode diskusije o problemu šumarstva u Narodnoj skupštini Kneževine Srbije (1871-1874), a 1891. godine donet je i Zakon o šumama. 

Danas, kao netaknuti šumski ekositemi, zaštićeno je preko 30 strogih rezervata prirode, dok se u okviru većih područja, kao što su nacionalni parkovi i parkovi prirode ovi prostori čuvaju u Prvom režimu zaštite.

Kao područja sa najvećom šumovitošću kod nas ističu se Park prirode „Golija", Nacionalni park „Tara", Park prirode „Stara planina", Specijalni rezervat prirode „Goč-Gvozdac", Park prirode „Stolovi" i mnogi drugi.

Površina šuma pod zaštitom uskoro će biti znatno povećana proglašenjem novih područja za zaštićena, kao što su parkovi prirode „Kučaj-Beljanica" i „Mojstirsko-Draške planine".

Više informacija o jedinstvenim šumskim rezervatima koji čuvaju šume Pančićeve omorike prašume bukve i bukove šume sa reliktnim vrstama možete naći na sajtu Zavoda za zaštitu prirode.