Kineska investicija u Vijetnamu – brza pruga za nove ekonomske veze

Parlament u Hanoju odobrio je izgradnju dugo najavljivane brze pruge od kineske granice do luke Hajfong u severnom Vijetnamu, koja će koštati, procenjuje se, oko 8,3 milijardi dolara.

Prugom dužine 391 kilometar vozovi će se kretati brzinom do 160 km na čas, a po ulasku u Kinu oni će moći da produže do grada Kunminga, prestonice provincije Junan i tačke iz koje se na jug širi mreža brzih pruga poznata kao "Panazijska železnica".

Reč je o sistemu savremenih železničkih saobraćajnica koji se uglavnom finansira kineskim kreditima i gradi zahvaljujući umeću kineskih inženjera i radnika. Ona treba da olakša i ubrza protok robe i ljudi na Indokineskom poluostrvu i tako doprinese rastu trgovinske razmene.

Izgradnja pruge od kineske granice do vijetnamske luke trebalo bi da počne već ove godine, a u gore pomenuti trošak je uračunato i 27 kilometara sporednih pruga. Ona je posebno bitna jer će prevladati problem nekompatibilnosti železničkih mreža dve zemlje, budući da se na severu Vijetnama i dalje koriste zastarele pruge uskog koloseka koje su izgradili francuski kolonisti na samom početku 20. veka.

Vijetnam, tvrd orah za inicijativu "Pojas i put"

Kada je u pitanju izgradnja Panazijske železnice, važan i težak korak napravljen je tokom pandemije kada je 2021. dovršena pruga Kunming-Vijentijan, čime je Laos, južni komunistički sused Kine sa oko sedam miliona stanovnika, dobio praktično prvu železničku prugu u svojoj istoriji.

Drugi krak Panazijske železnice (koja je zamišljena tako da premreži i Tajland i Maleziju i dosegne Singapur na krajnjem jugu Indokine), koji treba da vodi od Kunminga do Hanoja i dalje na jug, međutim, do sada je kasnio s realizacijom, dobrim delom i zbog strahovanja u vijetnamskoj prestonici da bi državu mogao previše da zaduži i ekonomski veže za Kinu.

Naime, od 2014. naovamo dve zemlje se nanovo intenzivno spore oko teritorija i resursa u Južnom kineskom moru, gde je između njih u prošlosti dolazilo do smrtonosnih oružanih incidenata. Usled tih trzavica, mada je nastavio da razvija snažne trgovinske odnose sa Pekingom i zvanično pristupio inicijativi "Pojas i put", Hanoj nije dopustio upliv kineskog kapitala u više predloženih i planiranih projekata, među kojima su i uspostavljanje 5G mreže i izgradnja dugog autoputa sever-jug, koji bi povezao prestonicu i najveći grad u zemlji Ho Ši Min.

Jedina krupna kineska investicija u okviru "Pojasa i puta svile" koju je vijetnamska vlada dozvolila bila je izgradnja jedne linije gradskog šinskog prevoza u Hanoju.

Ipak, Vijetnam, koji, osim u prvoj godini pandemije, već tri decenije beleži vrlo visok ekonomski rast između pet i devet posto, pod novim rukovodstvom kuje planove o novom krupnom privrednom iskoraku. A zato su mu nesumnjivo potrebna kvalitetna saobraćajna infrastruktura i dobre železničke veze sa najvećim trgovinskim partnerom Kinom, s kojom je prošle godine ostvario ukupnu razmenu od 205 milijardi dolara. Pogotovo kada se ima na umu da je ta i inače krupna razmena za samo godinu dana skočila za čak 19 odsto.

Pruga koja remeti ravnotežu u spoljnoj politici

Kuriozitet je da su se u istočnoazijskim medijima bliskim Vašingtonu povodom usvajanja projekta izgradnje nove pruge pojavili članci u kojima se pruga Kunming-Hajfong opisuje kao otklon od politike neutralnosti, odnosno, jednakog odstojanja od dve velike svetske sile SAD i Kine, koju je poslednjih godina vodio Hanoj.

Po tom diskursu, razlog zašto je ta pruga srednje dužine koja spaja susede koji su ekonomski upućeni jedan na drugog sumnjiva i toliko bitna da može da naruši pomenutu spoljnopolitičku ravnotežu je to što ona prolazi kroz resursima bogati region zemlje, u blizini rudnika Nui Fao, koji sadrži najveće svetsko ležište retkog metala tungstena procenjeno na 66 miliona metričkih tona, kao i nekoliko drugih traženih metala kao što su bakar i bizmut.

Tungsten ima veliku primenu u vojnoj industriji i elektronici, u kompjuterima i pametnim telefonima, a SAD i njeni saveznici, EU i Japan, troše više od polovine dostupnih količina, dok proizvode samo oko pet posto. S druge strane, Vijetnam, koji nakon Kine ima najveće poznate naslage retkih zemljanih metala, ima treće najveće rezerve tungstena na svetu.

Otud, američki analitičari, svesni globalne borbe za resurse i lance snabdevanja koju je njihova zemlja otpočela protiv Pekinga, brinu da bi Kinezi mogli da iskoriste svoju finansijsku moć i novu prugu da organizuju nabavke tog deficitarnog elementa iz rudnika Nui Fao i tako praktično ostvare monopol nad njim.

I dok je kineska strana sigurno svesna privlačnosti pomenutog vijetnamskog rudnika, s obzirom na geografsku blizinu dve zemlje, komplementarnost njihovih privreda i prostu činjenicu da SAD nisu u stanju da državama za koje su geopolitički zainteresovane ponude povoljne kredite i znanje potrebno za realizaciju krupnih infrastrukturnih projekata u kratkom roku, svaka vrsta alarmiranja međunarodne javnosti zbog ulaska kineskog kapitala u važnu vijetnamsku infrastrukturu se čini apsurdnom i suvišnom.