Nastoji li Kina da umanji zavisnost od zapadnih tržišta

Trendovi u spoljnoj razmeni Narodne Republike Kine sugerišu da ta zemlja nastoji da poveća trgovinu sa zemljama članicama ASEAN-a, BRIKS-a i inicijative "Pojas i put" – kako bi umanjila zavisnost od ekonomske razmene sa EU i SAD.

Evropska unija i Sjedinjene Američke Države dugo vremena su bili najveći spoljnotrgovački partneri Kine.

Međutim, od 2020. godine, zapadni blok su sa mesta najvećeg spoljnotrgovinskog partnera Kine svrgle članice Udruženja zemalja jugoistočne Azije (ASEAN).

Primera radi, Kina je sa njima u 2022. ostvarila trgovinsku razmenu od 975 milijardi dolara, u poređenju sa 847 milijardi dolara sa EU, odnosno, 759 milijardi sa SAD.

Takođe, Peking trenutno radi na potpisivanju deset ugovora o slobodnoj trgovini sa zemljama članicama inicijative "Pojas i put" i već poseduje takav sporazum, što u bilateralnoj, a što u multilateralnoj formi sa 29 država, s kojima je u minuloj godini ostvario razmenu od oko 1,3 biliona (1.300 milijardi) dolara, što je skoro 40 posto kineske spoljne trgovine.

Zato stručnjaci koji se specijalizuju za makroekonomsku politiku Kine tvrde da je izvesno da ona, suočena sa sve više pritisaka u formi carina i različitih sankcija za njena preduzeća od strane Zapada, pokušava da umanji svoje oslanjanje na tržišta SAD i EU kroz stimulaciju ekonomske razmene sa zemljama u razvoju.

Za to koristi više mehanizama, kao što su organizacija BRIKS, inicijativa "Pojas i Put", te ugovori o slobodnoj trgovini(FTA).

Kina vidi dalje od SAD i EU

Upravo je multilateralni ugovor o slobodnoj trgovini sa četrnaest država azijsko-pacifičkog regiona, poznat pod nazivom "Regionalno obuhvatno ekonomsko partnerstvo"(RCEP), koji obuhvata i deset članica ASEAN-a, jedan od faktora koji je u značajnoj meri doprineo povećanju obima razmene s njima.

Taj sporazum o međusobnoj liberalizaciji trgovine koji predvodi Narodna Republika Kina potpisali su i tradicionalni vojnopolitički saveznici Vašingtona – Japan, Republika Koreja, Australija i Novi Zeland.

Ako se sabere trgovinska razmena Kine sa svim tim državama dolazi se do impresivne cifre od 1,77 milijardi dolara.

Inače, ukupna ekonomska razmena Pekinga sa svih 154 članica inicijative "Pojas i put", koja uglavnom okuplja zemlje Azije, istočne Evrope, Latinske Amerike i Afrike (i u koju nisu uključene države poput SAD, Velike Britanije, Francuske, Kanade, Japana ili Australije) iznosi 2,74 biliona dolara.

U sklopu organizacije "BRIKS" naročito je skočila trgovina sa Rusijom, koja praznine nastale povlačenjem kompanija sa Zapada i njemu bliskih država poput Japana i Južne Koreje popunjava uvozom kineske robe poput vozila i elektronike.

Razmena između Pekinga i Moskve prošle godine je dostigla čitavih 240 milijardi dolara.

Interesantno je da je Kina u 2023. godini izvezla robu u vrednosti od čak 3,34 milijardi dolara (oko 800 milijardi više nego u 2019. pred pandemiju), i da je na nju otpalo 13,8 odsto svog izvoza u svetu.

Ona ostaje najveći svetski izvoznik uprkos nizu ograničenja i zabrana koji dolaze sa Zapada, kao koje se odnose na uvoz njene 5G mreže, solarnih panela ili lidar tehnologije, ili na isporuke najsavremenijih čipova i mašina i materijala za proizvodnju istih kineskim kompanijama.