Američke sankcije kineskim preduzećima zbog Irana

Sjedinjene Američke Države objavile su da uvode ekonomske sankcija protiv više kineskih preduzeća koje posluju s Iranom i tako, direktno ili indirektno, doprinose razvoju raketnog programa te države sa Srednjeg istoka.

Na spisku vlasti u Vašingtonu našle su kineske trgovinske firme i proizvođači opreme iz Hong Konga, Ćingdaoa i Džeđijanga, koji su iranskim preduzećima "Parčin kemikal industriz" i "P. B. Sadr", te Ministarstvu odbrane u Teheranu, prodale centrifuge, metale i elektroniku, koji mogu imati primenu u proizvodnji i vođenju raketa.

Pomenute iranske kompanije već su bile na američkoj listi subjekata koji se sankcionišu, tako da je kažnjavanje kineskih kompanija praktično odmazda za to što su one u svom poslovanju ignorisale postojanje američkih sankcija protiv Teherana.

Stari recept

Tako vlada Sjedinjenih Američkih Država po dobro oprobanom starom receptu, u kojem se sankcije pravdaju sopstvenom demokratičnošću, odnosno totalitarizmom i autoritarizmom zemalja protiv kojih se uvode, nastavljaju sa svojom agresivnom politikom ekonomskog kažnjavanja geopolitičkih takmaca, uprkos sve brojnijim glasovima i u svojoj zemlji koji ukazuju na probleme koja ona prouzrokuje samim SAD.

Reč je pre svega o produbljivanju trenda dedolarizacije koji je od početka rata u Ukrajini i zamrzavanja ruske državne imovine na Zapadu uzeo maha, a onda i o činjenici da sankcionisanje kineskih i ruskih preduzeća izaziva kolosalne gubitke zapadnim kompanijama koje su ulagale u tim državama ili se u dobroj meri oslanjaju na njihovo tržište.

Te gubitke u formi finansijske odštete i poreskih olakšica često pokriva država, što znači da se praktično nadoknađuju iz džepa američkih i poreskih obveznika drugih zemalja vojnopolitički svrstanih uz Vašington.

I konačno, SAD sankcionišu čak 35 država i pre početka okršaja u Ukrajini su već provodile više od 10.000 raznih sankcija – broj koji se nesumnjivo značajno uvećao od tada, što praktično znači da se američke i druge zapadne firme sada suočavaju sa šumom pravila i zabrana, koje stvaraju i opštu atmosferu neizvesnosti, straha i zatvaranja u sebe.

Tome naročito pogoduje široko tumačenje sankcija koje administracija u Vašingtonu, čini se, želi da nametne, a to je da kažnjavanje sledi ne samo onima koji posluju direktno sa subjektima pod sankcijama već i onima koji trguju sa kompanijama i investicionim fondovima koji su u nekoj vrsti dodira ili odnosa sa sankcionisanim subjektima.

Sankcionisanje kineske armije

Kada je su pitanju bezbednost i vojska, zvanični Vašington je uveo sankcije ne samo kineskim kompanijama koje posluju sa Iranom već i onima koje uopšte barataju tehnologijama koje imaju primenu u kibernetici i savremenom naoružanju, te primaju finansijsku pomoć vlade u Pekingu ili sa armijom razmenjuju kadrove.

Među takvim kineskim kompanijama na crnoj listi američkog Ministarstva finansija su i šest preduzeća i instituta koji projektuju i prave letelice, senzore i optičke uređaje i koji su, po mišljenju Vašingtona, odgovorni za proizvodnju kineskih špijunskih balona oko kojih se pre nekoliko meseci diglo puno medijske prašine (kao što su "AVIC" i "CASIC").

Pored preduzeća iz oblasti aeronautike, tu su i brodograditelji ("Kineska državna korporacija za brodogradnju" i "Kineska industrijska grupa za brodogradnju"), krupne firme iz oblasti telekomunikacija poput "Čajna telekoma", ali i nosioci kineske nuklearne industrije (kao što je „Kineska nacionalna nuklearna korporacija").

Ono što naročito vređa i revoltira vlasti u Pekingu su sankcije uvedene lično kineskom ministru odbrane Li Šangfuu, kojima se ometa njegovo putovanje i delovanje u inostranstvu.

On je stavljen na listu nepoželjnih osoba Vašingtona još 2018. kada je bio na položaju šefa nabavki za vojsku, jer je Kina tada kupila ruske borbene avione SU-35 i protivvazdušni sistem S-400, uprkos pretnjama iz SAD da će svako ko pazari rusko oružje biti sankcionisan.

Sankcije kao izraz (ne)moći

I dok je iza te mreže sankcija i ograničenja vera da se njima politički neistomišljenici mogu oslabiti ne samo ekonomski i tehnološki već i vojno, one se u Kini, osim kao vrsta agresije, sve više gledaju kao izraz nemoći i neracionalnog, tvrdoglavog nastojanja elite u Vašingtonu da spreči ili odloži ono što se sprečiti ne može: formiranje i utvrđivanje multipolarnog svetskog poretka u kojem je Kina zamajac svetskog ekonomskog razvoja i suštinski bitan politički i diplomatski akter na svetskoj sceni.

Sankcije se u Pekingu vide kao ono što jesu: izraz šokantne arogantnosti i (patološke) iluzije da SAD imaju pravo da celom svetu nameću šta i kako da radi, te da u sklopu toga mogu i samu Kinu, najmnogoljudniju zemlju sveta i realno najveću ekonomiju planete, tretirati kao sebi podređenog piona.