Trampova lutanja u Istočnoj Aziji

Pred početak slavlja u Pjongjangu povodom 105. godišnjice rođenja osnivača Demokratske Narodne republike Koreje Kim Il Sunga, Sjedinjene Američke Države uputile su u vode u blizini Korejskog poluostrva udarnu grupu na čelu sa nosačem "Karl Vinson" i pripretile vladi severnokorejskog lidera Kim Džong Una vojnom intervencijom u slučaju da njegova država preduzme novu nuklearnu probu.

Ovo se događa stoga što severnokorejske vlasti važne datume u istoriji svoje relativno mlade države obeležavaju ne samo velikim vojnim paradama, kako je to bilo i ovog puta, već i testovima balističkih projektila i nukleranih bombi.

Američka vlada je u vreme obeležavanja godišnjice Kim Il Sungovog rođenja objavila i da menja pristup severnokorejskom nuklearnom pitanju koji je važio tokom prethodne administracije, koji je označen terminom "strateško strpljenje" i, navodno, isključivao mogućnost napada na Pjongjang, te se svodio na pokušaje da se diplomatskim i ekonomskim pritiskom režim Kim Džong Una prisili na suzdržavanje od daljeg razvoja nuklearnog oružja i balističkih raketa.

Umesto toga, nova administracija u Vašingtonu sada tvrdi da su sve opcije na stolu, uključujući tu i vojnu intervenciju protiv Severne Koreje.

Veliki zaokret

Tokom izborne kampanje prošle godine predsednik Donald Tramp najavljivao je da će, u slučaju da bude izabran, Sjedinjene Države revidirati sporazume o vojnoj saradnji sa Japanom i Južnom Korejom i ostaviti te zemlje da se same staraju o svojoj odbrani, jer trenutni bezbednosni aranžmani ekonomski previše koštaju Vašington.

U vreme kada je Tramp stupao na dužnost, u američkim medijima su se pojavili i tekstovi u kojima su desničari iz redova Republikanske stranke zagovarali ideju da Vašington da zeleno svetlo Japanu i Južnoj Koreji da se naoružaju nuklearnim bombama i tako smanji ekonomski i vojnopolitički teret koji podnosi štiteći te dve države od pretnje iz severne Koreje i Kine.

Ubrzo potom, međutim, novi ministar odbrane Džim Matis, nešto kasnije i novi državni sekretar Reks Tilerson, a ove nedelje i potpredsednik Majk Pens, uputili su se u Seul i Tokio s ciljem da pokažu da se Sjedinjene Države neće zatvoriti u sebe i dopustiti da njihov vojnopolitički uticaj u istočnoj Aziji opadne, uprkos tome što se u vreme stupanja predsednika Trampa na funkciju, na osnovu njegovih predizbornih izjava, očekivalo da će se on prvenstveno okrenuti ekonomskim pitanjima, kao što su veliki trgovinski deficit, preseljavanje proizvodnih kapaciteta u inostranstvo, nezaposlenost među nisko kvalifikovanom radnom snagom ili obnova zastarele infrastrukture.

Sada je, dakle, jasno da nova američka administracija neće poći samoizolacionističkim političkim stopama u Istočnoj Aziji i ostaviti vakuum koji bi svojim vojnopolitičkim uticajem mogla da ispuni Kina, već će nastojati da održi visok stepen vojnog i političkog angažovanja u tom regionu, te da će u sklopu toga nastojati da političkim, ekonomskim i vojnim pritiskom prisili Severnu Koreju da odustane od daljeg razvoja nuklearnog i balističkog oružja, pa čak i da se odrekne kapaciteta i sredstava te vrste koje već poseduje, kako je to tokom svoje posete Tokiju 18. aprila izjavio potpredsednik Pens.

Pretnje SAD o vojnoj intervenciji protive Severne Koreje nerealne?

Većina analitičara u Aziji, uprkos brojnim pretnjama zvaničnika iz Vašingtona, smatra da neće biti vojne intervencije i rata na Korejskom poluostrvu, već da će američki vojni pritisak kao i dosada imati formu vojnih manevara, zajedničkih vežbi sa južnokorejskim i japanskim trupama i jačanja američkih snaga u regionu kroz njihovo tehnološko opremanje.

Prema njihovom mišljenju, vojna intervencija protiv Severne Koreje bila bi jednačina sa suviše nepoznanica – Pjongjang ne samo što poseduje nuklearne bombe, zalihe hemijskog oružje i balističke rakete kraćeg i srednjeg dometa kojima može gađati čitavu Južnu Koreju i Japan, od kojih su mnoge na teže uočljivim pokretnim platformama poput guseničara i podmornica, već se u dometu njene konvencionalne artiljerije, koja u svom sastavu ima mnoštvo višecevnih bacača raketa i topovskih cevi, nalazi i gusto naseljena prestonica Južne Koreje Seul.

Sam Seul ima blizu devet miliona stanovnika, a na široj teritoriji grada živi oko 24 miliona ljudi, tako da se veruje da bi civilne žrtve u prestoničkom pojasu bile velike, uprkos snažnom, koncetrisanom napadu američkih i južnokorejskih snaga na Sever.

Takođe, Severna Koreja već duže vreme radi i na razvoju interkontinentalne balističke rakete, koja bi u svom dometu imala Havaje, pa moguće i obalu Aljaske i Kalifornije, što bi dalje podiglo ulog u eventualnom ratu.

I konačno, teško je zamisliti da bi američku vojnu intervenciju, i onu ograničenu, a kamoli onu usmerenu na obaranje vlade u Pjongjangu, Narodna Republika Kina mirno posmatrala jer bi za nju urušavanje režima u Pjongjangu i politički i vojni haos u Severnoj Koreji mogao da znači priliv miliona izbeglica i izlazak američkih i južnokorejskih trupa na njenu kopnenu granicu.

Pretnje ipak imaju efekta?

Otvorena američka pretnja vojnom intervencijom, kao vrsta psihološkog rata kojim se žele iznuditi ustupci, jeste vrsta pritiska koji može eventualno prisiliti režim u Pjongjangu da se na neko vreme uzdrži od nuklearnih proba, ali ga može i, obrnuto, učvrstiti u uverenju da ga samo dalji razvoj nuklearnog oružja može spasiti od intervencije, pogotovo u svetlu onoga što se desilo vladi pukovnika Muamera Gadafija u Libiji, koji se u procesu detanta sa Zapadom odrekao nabavke nuklearnog oružja, da bi nekoliko godina docnije bio zbačen u krvi.

Uprkos generalnom uverenju analitičara u Aziji da neće biti svesnog i planskog napada na Severnu Koreju, treba reći da deo vojnopolitičkih komentatora u tom regionu brine pojavljivanje izraza "preventivni udar" u diskursu američkih zvaničnika, jer to, po njihovom mišljenju, može dovesti do velike nervoze u severnokorejskom političkom i vojnom aparatu – u strahu od napada do kog može doći u svakom trenutku, kažu oni, severnokorejski vojnopolitički aparat mogao bi pogrešno da protumači neki pokret američkih snaga, usled čega bi buknuo rat koji je mogao biti izbegnut.

Neki analitičari čak ističu da, mada i severnokorejske vlasti prete ratom, one te svoje pretnje uvek uslovljavaju, odnosno, objavljuju da će odgovoriti nuklearnim bombama ako suverenitet njihove zemlje bude ugrožen ili ako se neprijatelj drzne da ih napadne, dok sa druge strane pretnja preventivnim udarom koja dolazi iz Vašingtona podrazumeva određen stepen (opasne) proizvoljnosti, jer potencijalni napadač tako, čini se, zadržava pravo da deluje po svom nahođenju, bez obzira na to šta protivnik čini.

"Faktor Tramp"

Tenzije su na Korejskom poluostrvu česte i naročito se rasplamsaju pred i nakon nuklearnih proba, koje je armija Severne Koreje dosada sprovela pet puta, počev od 2006. godine. Mada je ovog puta takav test izostao, nervoza u istočnoj Aziji bila je izuzetno visoka zbog retorike iz zvaničnog Vašingtona i izveštavanja američkih medija koji su bombardovanje vazduhoplovne baze u Siriji i upotrebu najmoćnije američke konvencionalne bombe u Avganistanu vezivale za pokrete američke mornarice ka Korejskom poluostrvu, sve to tumačeći kao signal severnokorejskom rukovodstvu i najavu američke vojne intervencije u istočnoj Aziji.

Bez obzira na to da li je takvo izveštavanje bio planski psihološki pritisak na vladu u Pjongjangu, prosti senzacionalizam motivisan željom da se ispuni minutaža i podigne gledanost – ili realno sagledavanje stvari, ostaje činjenica da je u javnosti u istočnoj Aziji strahovanje prvenstveno prouzrokovala činjenica da se u Vašingtonu nalazi nova politička garnitura sa nepredvidljivim i ekscentričnim Trampom na čelu, koja se proteklih meseci mučila da postigne i održi konzistentnost u svom odnosu prema vojnopolitičkim i ekonomskim problemima u istočnoj Aziji.

Trampova lična neprincipijelnost, neiskustvo i agresivnost novoimenovanih ljudi iz njegove mlade administracije, kao i spekulacije o tome da bi Tramp pribežište od oštrih kritika u zemlji u vezi njegovih veza sa Rusijom mogao da potraži u vojnim intervencijama u inostranstvu posejali su zrno straha u istočnoazijskim medijima da bi ovog puta zategnutost na Korejskom poluostrvu mogla da se otme kontroli. Tako su se, na primer, u japanskim novinskim člancima pojavila uputstva o postupanju u slučaju raketnog napada kao i vesti o planovima vlade za evakuaciju 60.000 japanskih državljana koji žive u Južnoj Koreji, što se nikada ranije nije desilo.

Nervozi na Dalekom istoku naročito je doprinela izjava predsednika Trampa data tokom nedavnog boravka njegovog kineskog kolege Si Đinpinga u Sjedinjenim Državama, u kojoj je on najavio unilateralnu akciju svoje države u slučaju da Narodna Republika Kina ne učestvuje u dovoljnoj meri u pritisku na severnokorejsku vladu da se odrekne razvoja nuklearnog i balističkog naoružanja.

Mir uprkos Trampu?

Ipak, u dobu globalizacije kada su ekonomije različitih zemalja snažno i mnogostruko povezane, politički motivisan trgovački rat ili složeni hladni rat koji bi se odrazio na ekonomiju, a naročito pravi rat, ne odgovara nijednoj državi na Korejskom poluostrvu i oko njega, pogotovu stoga što prisustvo nuklearnog oružja i sredstava za njegovo lansiranje znatno komplikuje situaciju.

Zato, uprkos oštroj retorici nove administracije, pre nego izravnu vojnu intervenciju SAD i njenih saveznika treba očekivati dalje vojne manevre, pooštravanje sankcija prema Severnoj Koreji i dalji američki pritisak na vladu u Pekingu da, radi održavanja trgovinskih preferencijala u razmeni sa Sjedinjenim Državama, odnosno, izbegavanja uvođenja tarifa, sprovede potpunu ekonomsku blokadu Severnoj Koreji – prekine uvoz uglja i rude gvožđa, izvoz nafte i transfer tehnologija kako bi vojnopolitički vrh u Pjongjangu prisilila da prekine razvoj nuklearnog i balističkog naoružanja.