Zlatiborske crkve-brvnare

Seoski  majstori gradili su ih od drveta, uklapajući delove, skladne i  skromne, najčešće kraj groblja, sklonjene od pogleda i Turaka.Seoski  majstori gradili su ih od drveta, uklapajući delove, skladne i  skromne, najčešće kraj groblja, sklonjene od pogleda i Turaka.

Zorica Zlatić Ivković, istoričarka umetnosti, objašnjava: "Kada su pretile opasnosti nekoj crkvi, oni bi je za jednu noć rasklopili i premestili na neko drugo mesto, objašnjavajući turskim vlastima da su crkve same preletele, ili da su ih vile prenele. Naravno to je vrlo često te crkve i spasavalo."

Najmanju, od svega 12 kvadrata, crkvu iz Kućana pod Murtenicom, sačuvalo je, kaže legenda, što je slučajno “preletela“ na agino imanje. Dobroselička crkva Svetog Ilije je crkva hajdučica. Osim, već na prvi pogled skladne građevine, seoskog majstora Mitra Udovičića, zanimljiv je i ikonostas, delo Aleksija Lazovića i carske dveri Janka Mihailovića Molera. Crkva u Jablanici iz 19. veka, takođe je na mestu nekadašnjeg hrama. Kraj nje su sačuvane trpeze, sobrašice, koje su gradile familije iz tog kraja, da postave sofru i prime goste u vreme crkvenih sabora. Dva, do pre koju deceniju manastira u ruševinama, Uvac i Dubrava, sada su mesta na koja se rado ide boljim ili za Uvac lošim makadamom.

Dragiša Milosavljević, istoričar umetnosti, rukovodilac obnove manastira Uvac kaže: "Sve je bilo zaraslo, sve je bilo u šumi, osim jednog malog svećnjaka gde su palili sveće, i neke forme ograde. Uvac je jedno malo čudo, možda zato što je obnovljen u veoma teškim vremenima. Radovi su počeli 1994. trajali do 1998. kada je manastir predat Srpskoj pravoslavnoj crkvi. Posle 3 veka od kako su ga Turci spalili, zahvaljujući snu i nadi jednog čoveka, oca  Danila, i pomoći dobrotvora, manastir Dubrava sa dve crkve ponovo je zaživeo i dobio sve obrise duhovnog mesta, skrovitog kao u gnezdu u meandru reke Uvac.