Sve manje Srba živi u Hrvatskoj, šta je potrebno za njihov opstanak

U Hrvatskoj je 1991. godine živelo nešto više od 580.000 Srba, a 20 godina kasnije oko 123.000. Nagli pad zabeležen je i između dva poslednja popisa stanovništva, 2011. i 2021. godine.

Milorad Pupovac kao glavni razlog dramatičnog pada broja Srba koji žive u Hrvatskoj vidi rat i ratni progon, ali i sprečavanje njihovog povratka.

"Ukupno gledano za sve Srbe, nezavisno o tome da li su oni koji su izbegli ili su se nalazili na područjima koja su bila zahvaćena ratom, doživljavaju nepovoljnu društvenu i političku atmosferu. Pripadnici srpske zajednice susreću se već godinama i decenijama sa mržnjom, nacionalizmom i strahovima", upozorio je Pupovac.

Despot Kovačević sa Fakulteta političkih nauka navodi da situacija između poslednja dva popisa u Hrvatskoj govori o političkim problemima.

"Depopulacija je karakteristika cele Hrvatske, tako da ne treba Srbe izuzeti iz tog procesa, ali Srbi su najveći problem. Juče sam pročitao tekst u kome piše da hiljadu srpskih domaćinstava u Hrvatskoj nema struje. Počinjemo da govorimo o egzistencijalnim potrebama zajednice za opstankom", naglasio je Kovačević.

Koji Srbi su poželjni u Hrvatskoj

Bogdan Živković ocenjuje da se sada lako može zaključiti da Srbi nisu imali šansu za opstanak u Hrvatskoj.

"Kada se pogleda sve što se dešavalo i kada uporedite da ni neke druge nacionalne manjine u Hrvatskoj nisu bolje prošle, mislim na italijansku nacionalnu manjinu koja je posle Drugog svetskog rata takođe bila proterana, možemo da kažemo da je to bio jedan jasan i artikulisan hrvatski plan etničkog čišćenja koji se i realizovao", rekao je Živković.

Naučni saradnik Balkanološkog instituta SANU ističe da u Hrvatskoj uglavnom žive stariji ljudi.

"Dozvoljeno je da budete Srbin kao starac, koji se bliži kraju svog životnog i radnog veka, ali postoji jedna velika stigma u hrvatskom društvu, pogotovo za mlade, da budu Srbi. Verujem da mnogi, racionalno gledajući, vide svoje šanse u tom društvu ako prihvate hrvatski identitet i to je na neki način još strašnije od demografskog pada", naglasio je Živković.

Kako do boljih odnosa Srbije i Hrvatske

Pupovac navodi da jedino uspostavljanje normalnih odnosa između Srbije i Hrvatske može da dovede do demografske revitalizacije srpske zajednice.

"U Hrvatskoj mora da se smanji antisrpski stav, koji se svakih pet-deset godina na neki način obnavlja. Prolazili smo kroz periode koji su bili pozitivni, gde su Srbi osetili da mogu biti ravnopravni građani. Onda, nakon toga, ponovo nastupa period u kojem dolaze političke i nepolitičke grupe koje u Srbima vide problem i nastoje da smanje njihova prava. Stigmatizuju ćirilicu, njihove političke predstavnike i stranke", ukazao je Pupovac.

Ističe da je važno da se razviju i učvrste institucije koje garantuju međunarodni standard i sporazum između Hrvatske i Srbije u pogledu zaštite prava manjina.

Igra toplo–hladno

Kovačević podseća na period pre ulaska Hrvatske u Evropsku uniju.

"Imali smo situaciju pre ulaska Hrvatske u Evropsku uniju, kada se taj odnos značajno popravio, a posle toga imamo jedan konkretan pad. Čini mi se da Srbija zavisi od izbora do izbora, što nije dobro", rekao je Kovačević.

Sagovornik sa Fakulteta političkih nauka navodi da srpski narod koji živi u Hrvatskoj više čuje negativne poruke, koje su često zastrašujuće i prelaze granice.

"Evropska unija često ne reaguje na takve izjave i to je loša poruka upravo za pitanje demografije i opstrukcije. Vrlo je važno znati da su takva politička klima i pogled na stanovništvo ključni za njihov opstanak", zaključio je Kovačević.

Živković navodi da ne postoji magični štapić koji može da reši probleme koji traju decenijama, ali da postoje mehanizmi od kojih bi trebalo krenuti.

"Mandat Jelene Milić kao ambasadorke Srbije u Hrvatskoj je odličan primer kako stvari ne treba raditi. Ono minimalno što bismo morali, kao pomoć Srbima u Hrvatskoj i kao znak poštovanja, jeste da pošaljemo ozbiljne ljude koji će da se bave njima i da njima pomažu. To bi na neki način donelo mnogo veće rezultate i bio znak poštovanja prema Srbima u Hrvatskoj", istakao je Bogdan Živković.