Šta je izazvalo ekstremni fenomen "Janos" koji je opustošio deo Grčke

Mediteranski uragan "Janos", koji je u petak prvo pogodio zapadnu obalu Grčke, a u subotu i centralni deo zemlje, usmrtio je troje ljudi i ostavio iza sebe pustoš.

Meteo-naučnici Nacionalne opservatorije u Atini (EAA) navode da je fenomen "Janos" bio ekstreman, uglavnom u pogledu padavina.

Kako se navodi na sajtu opservatorije, indikativno je da su meteorološke stanice u Pertuliju izmerile 317 milimetara kiše, a u Kardici i Mouzakiju za manje od 24 sata više od 200 milimetara.

Inače, prosečna godišnja količina padavina u Atini ne prelazi 400 milimetara.

Takođe istraživači su primetili veliko geografsko područje koje je imalo velike količine kiše, što je rezultiralo većom mogućnošću za poplavama u tim oblastima.

Ekstremno "oko" bez oblaka

Ekstremna karakteristika "Janosa" je i njegov dug život s tropskim karakteristikama i njegovim intenzitetom, što ga svrstava u red najmoćnijih mediteranskih ciklona zabeleženih od 1969. godine, odnosno od početka satelitskih osmatranja.

Mediteranski ciklon duboki je barometarski najniži nivo koji energiju crpi prenošenjem toplote iz toplih voda Mediterana i oslobađanjem toplote tokom oluja u blizini njegovog centra.

U njegovom centru može se pojaviti "oko" bez oblaka, slično uraganima, dok su mu karakteristike hibridne, i pokazuju sličnosti s tropskim i egzotropnim ciklonima.

Istraživači nacionalne opservatorije ističu da se na Mediteranu takvi barometarski sistemi javljaju u proseku jedan i po put godišnje, odnosno jedan do dva mediteranska ciklona godišnje, dok ih druge godine možda neće biti.

U regionu Grčke od 1982. godine zabeleženo je šest mediteranskih ciklona, od kojih četiri u periodu 2016–2020. godine.

Iako to nije neviđeni vremenski fenomen u tom regionu, sve veći trend njihove pojave tokom poslednje decenije zabrinjava kao i povećanje njihovog intenziteta.

Neuspeh prognoze, kašnjenje kiše u Atini

Bujične kiše u Tesaliji i Anatu su, prema istraživanju, direktno povezane s "Janosom".

Uragan je funkcionisao kao pumpa za izvlačenje vodene pare iz toplih voda Mediterana, prenoseći ekstremne količine vodene pare visoko u atmosferu. To je rezultiralo zasićenjem atmosfere vodenom parom i kao rezultat padale su brze kiše.

Pored toga, "Janos" je, u kombinaciji sa višim atmosferskim pritiscima oko sebe u istočnom Mediteranu, znatno povećao brzinu vetra, čak i daleko od svog centra.

Pored toga, konvergencija gasnih masa koje su se velikom brzinom kretale na planinskom terenu centralnog kopna, stvorila je uslove za stvaranje kišnih oblaka i njihov dugotrajni boravak u tim oblastima.

Na kraju, produženo trajanje jakih kiša u Tesaliji i centralnoj Grčkoj je direktno posledica sporog kretanja "Janosa" u petak i subotu.

Fenomen je bio u velikoj meri predvidljiv, a jedini neuspeh prognoze bila je kiša u Atini u petak u podne, koja je kasnila 12 sati.

Kako bi se bolje pratili teški vremenski događaji poput "Janosa", istraživači ističu da na nacionalnom nivou postoji stručnost, ali je potrebno ulaganje u mernu infrastrukturu i njihovo dovršavanje u sistemima ranog upozoravanja.

Takođe izveštavaju o nedostatku nacionalne meteorološke radarske mreže za detaljno praćenje vremena, koja bi trebalo da poboljša vreme reakcije i ekstremna upozorenja.