Od Eskima do Maora – autohtoni narodi žive u 90 zemalja širom sveta

Ko su domoroci

Organizacija Ujedinjenih nacija dala je radnu definiciju domorodačkog stanovništva, koje se naziva i starosedelačkim, urođeničkim, autohtonim:

"Autohtoni narodi su oni narodi koji imaju istorijski kontinuitet sa društvima koja su postojala na teritoriji ovih naroda pre invazije i kolonizacije, i koji sebe smatraju različitim od ostalih delova društva koje danas preovladava na tim teritorijama ili njihovim delovima. 

Danas čine ne dominantni deo društva i odlučni su da očuvaju, razvijaju i prenesu budućim generacijama teritorije predaka, i etnički identitet, kao osnovu njihovog kontinuiranog postojanja kao naroda, u skladu sa svojim sopstvenim kulturnim obrascima, društvenim ustanovama i pravnim sistemom."

Žive u svim delovima sveta

Autohtoni narodi žive u svim delovima sveta, u 90 zemalja. To su, na primer, Evenki na Dalekom Istoku, Eskimi i Aleuti u polarnom delu Severne Amerike i na Dalekom istoku, Laponci u Skandinaviji i na Poluostrvu Kola, Maori na Novom Zelandu, Indijanci u Americi.

Inače, australijski starosedeoci smatraju uvredljivim termin Aboridžini, koji se često koristi za imenovanje svih australijskih starosedelaca.

Autohtoni narodi bili pod pretnjom izumiranja 

U rezoluciji 61/295 Generalne skupštine UN od 13. septembra 2007. godine zabeleženo je da su autohtoni narodi "bili žrtve istorijske nepravde nastale zbog, između ostalog, kolonizacije i njihove lišenosti svojih zemalja, teritorija i resursa što im otežava sprovođenje, njihovog prava na razvoj u skladu sa svojim potrebama i interesima".

Tokom kolonizacije sveta, koja je počela u 15. veku i trajala sve do 20. veka, većina autohtonih naroda, a naročito malobrojnih autohtonih naroda sveta, ispostavilo se, bila je pod pretnjom izumiranja.

U žižu javnosti je prethodnih dana došlo izvinjenje pape Franje kanadskim starosedeocima, koji su do polovine 20. veka bili odvođeni u rezidencijalne škole, kako bi bili asimilovani.

Život u siromaštvu

Domorodačko stanovništvo čini čak 15 odsto najsiromašnijih na planeti, podaci su Ujedinjenih nacija. 

Čak 47 odsto zaposlenih nema obrazovanje, u poređenju sa 17 odsto ljudi koji nisu domoroci. Ovaj jaz je još veći kada su u pitanju žene. 

Tri puta je veća verovatnoća da će neko od pripadnika domorodačkog stanovništva živeti u ekstremnom siromaštvu.

Žene u fokusu ove godine 

Ove godine se Svetski dan domorodačkog stanovništva obeležava sa fokusom na žene, koje imaju ključnu ulogu u očuvanju i prenošenju tradicionalnih znanja i veština.

UN navode da žene predstavljaju čuvare prirodnih resursa i znanja, ali da mnoge preuzimaju i vodeću ulogu u odbrani zemlje i zastupanju kolektivnih prava starosedelaca.

Ipak, žene su često žrtve diskriminacije na osnovu pola, klase, etniciteta, socioekonomskog statusa.

Žene starosedeoci imaju ograničen pristup obrazovanju, zdravstvu, zapošljavanju, političkom životu, žrtve su porodičnog i seksualnog nasilja.

One često nemaju svoje političke predstavnike, na njih negativno utiču odluke koje se donose upravo u njihovo ime i prečesto su žrtve diskriminacije i nasilja, navode Ujedinjene nacije na svom sajtu.

Izvor fotografije na početku teksta: EPA/DAN PELED