Srpska groblja na Kosmetu oskrnavljena, preorana, popločana - zašto ih uništavaju

Srbi na Kosovu i Metohiji - gde mogu i gde je bezbedno - izašli su na pravoslavna groblja na Zadušnice. Groblja u gradovima su pred zimske zadušnice delimično očišćena, čime su tragovi oštećenih i porušenih spomenika - postali vidljiviji. Posleratne vlasti na Kosovu pokazale su veliku nebrigu prema prasvoslavnim grobljima. Osim što su zapuštena, malo je grobalja koja nisu oskrnavljena.

Istoričari i istraživači, zabeležili su reči francuskog maršala Ferdinanda Foša: "Otadžbina - to je zemlja, to su grobovi. Narod koji izgubi sećanje, prestaće da postoji".

Na prištinskom pravoslavnom groblju sahranjeni su pali francuski vojnici u Prvom svetskom ratu: Spomenik, podignut njima u čast i iznad njega francuska zastava stoje nedirnuti.

Nekoliko destina metara dalje su stotine grobova i spomenika upokojenih Srba. Za razliku od francuskog, srpska obeležja su uglavnom oskrnavljena i porušena.

Do udara na srpska groblja dolazi nakon juna 1999. godine, po okončanju sukoba na Kosovu i Metohiji. Prištinsko groblje je jedno među hiljadu vidljivih na toj teritoriji.

Profesorka u penziji Mitra Reljić, godinama obilazi pravoslavna groblja na Kosovu i beleži njihovo stanje.

U knjizi "Srpska groblja na Kosovu i Metohiji" svedoči o uništenoj spomeničkoj i jezičkoj baštini. Beleži da je na grobljima koja su došla na udar fanatika, porušeno od 30 do 100 posto spomenika.

"Često čujemo dezinformaciju o pet-šest hiljada spomenika. To je stari podatak i verovatno je toliko stradalo spomenika u prvom naletu 1999. godine. Danas možemo govoriti sa sigurnošću da je na srpskim grobljima na Kosovu i Metohiji, porušeno, uništeno više desetina hiljada spomenika", kaže prof. Reljić.

Srpska reč sahraniti znači sačuvati, a takvo značenje sadržano je u nazivima za groblje bezmalo kod svih hrišćanskih naroda. Nadgrobni spomenik znak je sećanja na usnule pretke.

Prema dostupnim nam podacima, počev od 1999. godine, više od 50 pravoslavnih grobalja je potpuno zatrto i ne prepoznaje im se lokacija.

Groblja - čuvari identiteta

Profesorka Reljić navodi primere preoranog groblja u Rečanima, u deponiju smeća pretvorenog, potom popločanog groblja u centru Đakovice, peskom nasutog groblja u Velikoj Reci kod Vučitrna, bez ijednog spomenika ostalog starog groblja Stojkovića u Bućanu kod Peći, koje je, treba podsetiti, bilo uključeno na listu srpskih spomenika kulture.

Primorani da napuste Kosovo i Metohiju 1999. godine, Srbi su ostavili kuće i imanja. Sa njima je otišla i zaštita grobova njihovih predaka.

"To su najbolji svedoci srpskog identiteta kosovsko-metohijskog prostora. Nema boljih svedoka. Prema tome, odgovor na pitanje zašto ih uništavaju je jednostavan. Prosto zato, da nam ponište srpski identitet kosovsko-metohijskih prostora", navodi profesorka Reljić.

Uz veoma retke izuzetke, sva srpska groblja, seoska i gradska, u albanskom okruženju, kao i ona na rubovima srpskih naselja, bila su meta rušitelja. Ostala su čitava samo groblja koja se nalaze u dubini srpskih sela.