Bogata istorija dobrih odnosa Srbije i Mađarske

Susreti na Sajmu knjiga po pravilu nastavljaju da žive i nakon velike međunarodne sajamske manifestacije, pa se, kao odjek, nastavljaju i razgovori o novim knjigama, izdavaštvu i prevođenju naših autora na strane jezike. Biografije srpskih vladara i istoriografske knjige Luke Mičete privlačile su pažnju brojnih čitalaca na Sajmu knjiga, a ovaj srpski novinar i publicista, nekadašnji direktor Tanjuga i urednik listova „Student" i NIN, nastavlja da piše i dalje.

 Na ovogodišnjem Međunarodnom sajmu knjiga u Beogradu mogle su se naći i vaše dve najnovije knjige: „Nemanjići - Biografija" i „Slučajna istorija", u izdanju „Prometeja". Uskoro će „Nemanjići" biti prevedeni i na engleski jezik. Od kolike je važnosti da naša beletristika, istoriografija, ali i publicistika, budu dostupni čitaocima na drugim jezicima?

"To je od izuzetne važnosti. Publicistika je, nažalost, najmanje zastupljena. Međutim, kada je reč o prevodima najnovijih publicitičkih dela na naš jezik, tu nema zamerke. Naši izdavači prate i objavljuju najvažnije svetske naslove. Novosadski „Prometej" će uz nesebičnu pomoć „Telekoma Srbija" ovih dana objaviti moju knjigu o Nemanjićima na engleskom jeziku", kaže Mičeta.

 Okrenuti ste istorijskim temama i napisali ste brojne knjige o srpskim srednjovekovnim vladarima. Tu su biografije Svetog Save, Stefana Prvovenčanog, kralja Milutina, despota Stefana Lazarevića, ali i drugih važnih istorijskih ličnosti, kao što je Dušan Silni, Karađorđe ili kralj Petar Prvi Karađorđević. Koliko istraživačkog rada i činjenica traži ovakva tematika, a koliki je tu udeo vaše imaginacije i kreativne slobode?

"Ozbiljna publicistika, kako to u svetu rade Montafjore, Hejstigs ili Mesi, podrazumeva dugogodišnja istraživanja. Tim temama sam se bavio dok sam bio i u novinarstvu. Sada je to samo logičan, studiozniji nastavak. Knjige kao duži tekstovi, ako se može tako reći. Slavni srpski novinar Predrag Milojević je rekao svojevremeno da samo veliki pisci imaju pravo da pišu dosadno, a da novinari moraju da pišu zanimljivo. To, čini se, posebno važi za publiciste, gde se najviše može uočiti, kako ste rekli, kreativna sloboda."

  Za naše čitaoce u Mađarskoj posebno je zanimljiv odnos Despota Stefana Lazarevića i mađarskog kralja Žigmunda, a upravo se time, pored ostalog, bavite u svojoj knjizi „Despot Stefan Lazarević - prvi Beograđanin". Kakve ste sve zanimljive detalje otkrili radeći na ovoj knjizi, a koji povezuju naša dva naroda?

"To je velika epoha i priča o dva velika vladara. Dobri odnosi Mađara i Srba započeli su još u prednemanjićko doba. Naime, srpski veliki župan Uroš I (oko 1112 - 1145) je povukao važan diplomatski potez kada je 1127. godine kćerku Jelenu udao za slepog princa Belu, brata od strica ugarskog kralja Stefana II. Taj savez biće okosnica Uroševe borbe za samostalnost srpske države.

Bela je vladao Ugarskom deset godina (1131-1141) uz podršku kraljice Jelene i njenog vanredno sposobnog rođenog brata Beloša. Beloševa snaga i uticaj na ugarskom dvoru dostići će vrhunac kada 1145. godine postane palatin, prva ličnost na dvoru posle kralja. Župan Beloš - sa titulama duksa, hrvatsko-dalmatinskog bana, a potom i palatina - dakle, sa svim vladarskim ovlašćenjima, bio je faktički vladar Ugarske i ostao najuticajniji čovek ove države, najmoćnije u Srednjoj Evropi, pune dve decenije. Bio je i prvi poznati ban Hrvatske posle njenog pada pod ugarsku dominaciju.

Srpski princ i ugarski palatin Beloš će ostati upamćen u istoriji Srbije i zbog činjenice da se njegova kćerka, kojoj istorija nije upamtila ime, udala oko 1150. godine za kijevskog kneza Vladimira III Mstislaviča iz dinastije Rjurikoviča, što je prvi slučaj orođavanja jedne srpske i ruske vladarske kuće.

Savezništvo i prijateljstvo srpskog despota Stefana i ugarskog kralja Žigmunda je posebna priča. Koliko je to bilo značajno, najbolje svedoči podatak da je kralj Žigmund s proleća 1403. godine obavestio burgundskog hercoga Filipa Dobrog da je sa despotom uspostavio savezničke odnose", kaže Luka Mičeta.