Oskrnavljene freske u manastiru Sv. Joakima Osogovskog u Severnoj Makedoniji

Prilikom posete pomenutom manastiru, nekoliko članova centra SPONA bilo je zatečeno primetnim oštećenjem dela fresaka nastalih u periodu 1932- 1933. na južnom i severnom zidu glavnog manastirskog hrama, sazidanog u periodu 1847-1851. godine, rad čuvenog graditelja crkava Andrije Damjanova iz Papradišta.

Preimenovanje imena srpskih vladara-svetitelja na freskama manastirskog hrama Svetog Joakima Osogovskog - neshvatljivo je falsifikovanje i prekrajanje istorijskog nasleđa, kažu članovi SPONE. 

 Oskrnavljen rad freskopisca

Freskopis je u tri navrata (1885-1887, 1932-1933 i 1943-1945) izradio čuveni freskopisac Dimitrija Andonov Popradiški (1859-1954), prvi makedonski svetovni (laički) slikar. Pre njega (1884) bili su angažovani freskopisci, Miron Iliev, Avram Dičov (sin Dimitrija Krstevića) i Grigorie Petrović iz rekanskog sela Tresonča.

Na ulazu u veliki manastirski hram, na južnom (desno od ulaza) i severnom zidu (levo) vide se impozantne figure svetitelja oslikanih po modelu srednjevekovnih uzora iz zadužbina srpskog kralja Milutina iz perioda XIV veka (crkva Sv. Đorđa kod Starog Nagoričana i Sv. Nikita su njegove najpoznatije zadužbine u S. Makedoniji).

Na freskama se raspoznaju bogato ukrašene biserne haljine, carske i kraljevske insignije i lica prepoznatljivih vladara i arhiepiskopa.

Umesto orginalnih natpisa iznad likova svetitelja: Sv. Car Uroš, Sv. Car Lazar, Sv. Kralj Milutin, Sv. Stefan Dečanski na južnom zidu (izrađeni 1932. g. kao dar monaškog bratstva Sv. Joakima i Georgija Petrova iz s. Duračka Reka), te Sv. Nikodim-arhiepiskop srpski i Sv. Stefan Prvovenčani na severnom zidu (naslikanih 1933. g kao dar Ignjata Maneva-fotografa iz Krive Palanke, pekarskog esnafa iz Krive Palanke i trgovca Aleksandra Sande Kostića iz s. Kalin Kamen) nalaze se novi natpisi: „Sv. Car Vladimir Kievski", „Sv. Car Jovan Milostivi",Sv. Car Konstantin Veliki, Sv. Nićifor Foka (južni zid) „Sv. Konstantin Kavasila, Arhiepiskop ohridski" i „Sv. Car Justinijan Prvi" (severni zid).

Likovi svetitelja su ostali, ali je izvorni umetnički rad velikog slikara Dimitrija Andonova oskrnavljen i kompromitovan. Na pretpostavku da se čin falsifikovanja istorijiskih likova svetitelja i vandalizovanje fresaka u Osogovskom manastiru desio u skorašnjem periodu, navodi blistavo bela boja novih natpisa, koja tonalitetom, teksturom i samom (neveštom) kaligrafijom vidno odskače od ostalih originalnih natpisa ispisanih rukom zografa D. Andonova, kao i nevešto izbeljene plave pozadine fresaka prilikom nasilnog odstranjivanja starih-originalnih natpisa iznad likova svetitelja, navode članovi SPONE.

 Istina u knjizi

Potvrdu ovih činjenica i možemo naći na stranicama 111-113. knjige „Deset veka Sveti Joakim Osogovski", autora Jordana Mihajlovskog, koju su zajednički 2005. godine izdali: Nastojatelstvo pri Manastirot „Sv. Joakim Osogovski" i „Makedonska riznica" iz Kumanova. U opisu freskopisa glavne manastirske crkve precizno su imenovani svetitelji čija su imena naknadno i pre kratkog vremena prepravljena i najgrubljim falsifikatom. Paradokasalno je da pomenutu knjigu prodaju u manastirskoj prodavnici, a u samom hramu su preimenovane freske.

"Smatramo da je ovim vandalskim, neprimerenim i krajnje necivilizacijskim aktom skrnavljenja kulturnog spomenika svesno učinjeno krivično delo oštećenja nepokretnog kulturnog dobra, uz istovremeno grubo krivotvorenje i falsifikovanje suštine molitvenog pomena imena svetitelja, kao i želje zadužbinara - darodavaca da se te freske naslikaju", poručuju iz Kulturno informativnog centra SPONA.