Pijanizmi Balkana – Guher i Suher Pekinel

– „Guher i Suher Pekinel demonstriraju sigurnost i majstorstvo na dva klavira koji su zaista neverovatni... svaki ulaz je precizan, ton interakcije je apsolutno usklađen, disanje je frazirano zajednički, rubato i sforcato su vođeni apsolutnim unisonom – u pitanju je demonstracija visoko koncentrisanog muziciranja. Publika je bila naelektrisana!“

– „Kao bliznakinje koje sviraju u klavirskom duu, sestre Pekinel imaju neverovatnu, gotovo telepatsku sposobnost da se usklade u deliću sekunde, čak i u najsloženijem rubatu. Zaista stvaraju utisak da slušate jednog svirača.“

– „Lakoća dodira u laganim pokretima i bujnost u protočnim pasažima... ove pijanistkinje imaju zlatan kontakt sa klavijaturom. “

– „Ekspresivan, promenljiv i tehnički besprekoran izvođački stil umetnica osvaja raznolikošću nijansi boja, snažnim osećajem za lukove i formu, sa delikatnim rubatom i agogičkim prefinjenostima. Novi komplet odabranih izdanja u vidu sedam kompakt diskova i četiri Di-Vi-Dija sabira široki spektar dostignuća turskih sestara Guher i Suher Pekinel.“

– „Opremljene šestim čulom, stvorile su ono što se može nazvati verovatno najzanimljivijim klavirskim duom koji danas nastupa pred publikom.“

– „Sestre Pekinel mogu se smatrati najboljim klavirskim duom još od vremena Artura i Karla Ulriha Šnabela.“

Jedan od najpoznatijih svetskih klavirskih dua, sestre Guher i Suher Pekinel, za više od četiri decenije delovanja na sceni i u studiju ispisale su istoriju pijanizma u četiri ruke. Rođene kao bliznakinje u Istanbulu 1953. godine, školovanje i karijeru isprele su daleko izvan granica Turske ostavši, međutim, kroz koncertne angažmane i brojne pedagoške aktivnosti do danas verne i svojoj domovini. Profesionalna priča o dve nesvakidašnje talentovane sestre započinje još od njihovog prvog zajedničkog javnog nastupa koje su održale sa šest godina, da bi već u devetoj ostvarile i nastup sa Filharmonijom Ankare koji je posredstvom radija bio prenošen uživo... Nakon godina muzičkog obrazovanja provedenog u Istanbulu, sestre Pekinel odlaze u Pariz gde na tamošnjem konzervatorijumu studiraju kod Ivon Lorio, a zatim i na Visokoj školi za muziku u Frankfurtu kod Augusta Leopoldera. Period školovanja je za dve sestre koje su pokazale da poseduju redak dar za zajedničko muziciranje bio obeležen i saradnjama sa nekim od najistaknutijih pijanista i pedagoga do kojih su ih vodile preporuke ispunjene superlativima. Tako još tokom studija u Frankfurtu na poziv Rudolfa Serikina odlaze na Kertisov institut u Filadelfiju, gde sa ovim umetnikom rade na usavršavanju sviranja u duu, a potom studiraju i na Džulijardu kod Adele Markus. U ovo vreme Guher i Suher Pekinel pohađaju i privatne časove sa legendarnim Klaudijem Arauom i Leonom Flajšerom, završivši započete studije u Frankfurtu i Njujorku sa posebnim priznanjima. Rad sa krugom umetnika koji su obeležili umetničko njihovo stasavanje, izgradio je izvođački stil sestara Pekinel utemeljen na klasičnoj tehnici i suptilnom odnosu prema oblikovanju tona. Na drugoj strani, njihov prirodan instinkt za karakternu stilizaciju muzičkog materijala i gotovo savršenu sjedinjenost u sviranju, pružile su novu dimenziju klavirskom duu u kojem su homogenost i kompaktnost zvučnog rezultata dostigle onaj večiti ideal usaglašenosti, ostavljajući fascinantan utisak da je reč o ne više nego o jednom akteru na dva instrumenta. Ove osobenosti primetio je i Herbert Karajan koji ih 1984. godine oduševljeno poziva da nastupe sa Berlinskom filharmonijom i tako im otvara vrata velike svetske karijere. Sredinom 1980-ih tako počinju da se nižu njihovi nastupi na velikim svetskim scenama kao i sa vodećim orkestrima među kojima se mogu pomenuti pored ostalih Londonska, Bečka i filharmonija Los Anđelesa, Kraljevski orkestar Konserthebaua ili Izraelska i Tokijska filharmonija, te saradnje sa Zubinom Mehtom, Kolinom Dejvisom, Nevilom Marinerom, Rikardom Šaijem i brojnim drugim istaknutim dirigentima današnjice... Ovaj niz nastavljen je do današnjih dana ustoličivši sestre Pekinel kao nezaobilazne tumače muzike u žanru klavirskog dua, kako među diskofilima, tako i kod koncertne i festivalske publike.

Pored bogate koncertne karijere, značajan segment profesionalnih aktivnosti sestara Pekinel predstavlja praksa studijskog snimanja koja je do danas rezultirala impozantnim brojem od 83 izdanja i reizdanja na kojima su se predstavile kao intepretatorke širokog repertoara od muzike baroka do 20. veka. U prvom redu, u pitanju su brojni albumi koje su pijanistkinje realizovale za Teldek – njihovog matičnog izdavača, kao i sporadična izdanja za Šendoz, Si-Bi-Es Mastervorks, Apeks, Vorner klasiks, te još nekoliko manjih. Saradnja sa diskografskom kućom Dojče gramofon upriličena između 1981. i 1984. godine, rezultirala je sa dva albuma na kojima su pijanistkinje snimile dve Svite Sergeja Rahmanjinova, te Posvećenje proleća Stravinskog u verziji za dva klavira, izvođenja koja će ih proslaviti širom sveta i imati brojna reizdanja.

Sa jednog od ovih albuma, u emisiji ćete čuti Svitu za dva klavira broj 2 opus 17 Sergeja Rahmanjinova. Ovo četvorostavačno delo, kompozitor je skicirao u leto 1900. godine za vreme boravka u Italiji, gde je kao gost Fjodora Šaljapina dobio priliku da se posveti pisanju novih ostvarenja. Ciklus završen početkom 1901. godine sugestivno otkriva Rahmanjinova kao autora probuđene životne i stvaralačke volje. Ciklus, tako, otpočinje odlučnim, smelim i samouverenim maršem u Ce-duru kojem sestre Pekinel pristupaju rezolutnim ritmom, ne dopuštajući da se čvrsta armatura raspe čak ni u lirskim pasažima koje karakterno razuđuju tek neznatnim agogičkim gibanjima. Majstorstvo Rahmanjinova da u Valceru drugog stava Svite deonice dva klavira isprepliće i integriše na tako koherentan način da se njihovi individualni planovi u ukupnom zvuku teško razlikuju, Guher i Suher Pekinel potcrtavaju zadivljujućom međusobnom nivelacijom zvučnih planova. Ova veština posebno pleni u središnjem odseku valcera koji donosi jednu od kvintesencijalnih oznaka kompozitorovog potonjeg klavirskog stila – široku melodiju iznesenu u masivnim akordima, praćenu bujnim razlaganjima drugog klavira. Interpretacija Romanse na mestu trećeg stava Svite – preplavljena lirizmom i fantazijom – upadljivo otkriva onaj kvalitet koji je sestre Pekinel izdvojio među univerzalno prihvatljive izvođače na svetskoj sceni, a to je između ostalog sposobnost pronalaženja prave mere između potencijala muzičkog materijala i njegove umetnički opravdane objektivne prezentacije – odnosno, ne zapadanje u emocionalno raspianje ili idiosinkraziju bilo koje vrste. Ciklus se zatvara ozbiljnom i odlučnom Tarantelom, italijanskom igrom odevenom u ruho izrazite klavirske sonornosti i virtuoznih zahteva koji sestre Pekinel realizuju sa doslednom egzaktnošću, čak i na mestima očekivane oslobođene i hipertrofirane ekspresije.

Za svoja višedecenijska postignuća ove pijanistkinje nagrađene su brojnim priznanjima, među kojima su Orden za zasuge Republike Nemačke, kao i počasni doktorat istanbulskog univerziteta, te Zlatne medalje za doprinos razvoju muzičke kulture u Turskoj. Sestre Pekinel su, naime, pored izvođačke karijere posebnu pažnju posvetile pedagoškom radu u domovini, te 2010. godine pokrenule tri paralelna projekta muzičkog obrazovanja u Turskoj.

Dok je prvi projekat pod nazivom „Mladi muzičari na svetskim scenama“ kreiran za „Izuzetne mlade muzičare“ koji dobijaju svu potrebnu profesionalnu podršku kako bi se takmičili sa muzičarima širom sveta, drugi je namenjen muzičkom razvoju talenata u okviru „Muzičkog odseka Pekinel“ osnovanog još 2001. godine u srednjoj školi u gradu Gebzeu. Treći projekat naslovljen „Kombinovani evropski sistemi muzičkog obrazovanja sa Orfovom metodom u Anadoliji“ sprovodi se pod pokroviteljstvom Ministarstva prosvete u svim školama u zemlji. Na ovaj način sestre Pekinel nastoje da daju sopstveni doprinos muzičkoj emancipaciji Turske i podizanju opšteg nivoa muzičke kulture prema zapadnim standardima.

Na koncertnoj sceni, osim izvođenja standardnog repertoara namenjenog klavirskom duu, treba pomenuti da su sestrama Pekinel brojni kompozitori poput Bernstajna ili Pendereckog posvetili svoja dela, ali i aranžmane, pa je tako jedan od recentnih projekata uključio džez obradu Bahovog koncerta u de-molu za bubnjeve kontrabas i tri klavira koju je uradio džez pijanista Žak Lusije.

Autor emisije: Stefan Cvetković