Milovan Novaković: Slikarstvo i ontologija – D. H. Lorens kao istoričar umetnosti (1)

Po rečima Milovana Novakovića, više nego ijedan drugi pisac 20. veka, Dejvid Herbert Lorens je izgradio istančano i duboko razumevanje slikarstva, sagledavajući ovu umetnost kroz prizmu vlastitih filozofskih stanovišta. Vodeći se polarističkom ontologijom – u kojoj sve nastaje iz suprotnosti statičkog i dinamičkog, duhovnog i plotskog, optičkog i taktilnog, „Volje za kretanjem” i „Volje za inercijom”, svetlosti i tame – Lorens je istoriju vizuelnih umetnosti shvatao kao ogledalo ove univerzalne opozicije najviših metafizičkih sila. Uprkos njegovom opštem stanovištu da je celokupna zapadna umetnost bila puka sluškinja uma, duha, svesti i svetlosti, Lorens je ipak u Sezanu, Etrurcima, Van Gogu i tako dalje, pronašao retke, ali spasonosne primere u kojima su tamna, telesna i haptička iskustva slikarski dočarana.

Tumačeći razmišljanja o slikarstvu ovog klasika britanskog modernizma i dovodeći ih u vezu sa srodnim istorijskoumetničkim teorijama s kraja 19. i početka 20. veka, Milovan Novaković nastoji da prikaže Lorensa kao istoričara umetnosti koji je umetnička dela i umetničke periode shvatao kao rezultat šire borbe za prevlast između telesnog i duhovnog, uvek pozivajući na njihovo izmirenje i ravnotežu.

Ovaj ogled je proširena verzija članka objavljenog na engleskom jeziku u časopisu Primerjalna književnost 2023. godine, a uskoro će biti objavljen kao uvodna studija u knjizi D. H. Lorens o slikarstvu (priredio i preveo Milovan Novaković), koju će objaviti izdavačka kuća Atelje A22 iz Cetinja.

Čitala je Gordana Gačić.
Urednica Tanja Mijović.