Svetske muzičke pozornice

Rođen u 1954. godine, Anders Hilborg je više od tri decenije aktivan na svetskoj muzičkoj sceni. Kao tinejdžer svirao je klavijature u pop bendu, potom je u šesnaestoj godini postao član hora, a 1976. je upisao studije kontrapunkta, kompozicije i elektronske muzike na Kraljevskom koledžu u Stokholmu. Po završetku studija 1982. godine, obavezao se da će se narednu deceniju fokusirati isključivo na komponovanje. Prvo važno delo nastalo je već 1983. - kompozicija Mouyayoum za mešoviti hor, čiji naziv nema određeno značenje. Ovo delo, u kojem kompozitor predstavlja širok spektar zvukova koja usta mogu da proizvedu bez ijedne izgovorene reči, ubraja se u red njegovih najčešće izvođenih vokalnih ostvarenja. Nakon muzike koju je komponovao za japansko-švedski film Prijatelji iz 1986. i još nekoliko kraćih kompozicija, Hilborg započinje saradnju sa pop pevačicom Evom Dalgren sa kojom će realizovati album Želim da vidim mog voljenog kako dolazi iz divljine. Godine 1996. Hilborg je dobio nagradu – švedski Gremi za muziku sa ovog albuma, u kategoriji kompozitor godine. Od tada, njegovu biografiju krase brojna priznanja, a danas je Hilborg aktivan kao rezidentni kompozitor, gostujući profesor, ali i počasni gost brojnih festivala širom sveta. 

U opusu Andersa Hilborga nalaze se dela širokog muzičkog spektra: preko 20 velikih orkestarskih partitura, desetak koncerata, vokalna ostvarenja, komadi koji zalaze u domen elektronske muzike, muzika za duvačke instrumente, kao i četiri filmske partiture. 

Koncertni komadi ovog autora, primećuje kritičar Martin Enderson, često imaju prilično neobične naslove: Cold Heat, Beast Sampler ili Flood Dreams. Međutim, nastavlja Enderson, "kada pogledamo muziku koja stoji iza ovih naslova, uviđamo da Hilborg očigledno uzima nespojive muzičke ideje i koristi tu inkompatibilnost za generisanje specifičnog oblika dugotrajne napetosti koja njegovoj muzici daje izuzetnu moć. Izraz te moći je pre svega prirodan proces: Hilborgova muzika živi i diše gotovo organski”, reči su Martina Endersona.

Prvo delo koje slušamo u emisiji je kompozicija Fanfare iz 2002. godine, pisana za proslavu 750. godišnjice švedske prestonice – Stokholma. Nakon ove kratke kompozicije, sledi i Hilborgovo ostvarenje Eleven gates iz 2006. godine, koje je kompozitor posvetio svom prijatelju, dirigentu i kompozitoru Esa-Peki Salonenu, koji ga je premijerno iste godine izveo sa Filharmonijom Los Anđelesa u dvorani Volt Dizni. Naslov dela aludira na činjenicu da je komad sastavljen od 11 segmenata koji se odnose na imaginarne kapije kroz koje se "naglo ili neprimento" prolazi. Salonen je celokupan opus Andersa Hilborga opisao kao srodan nadrealističnom slikarskom ostvarenju Satovi koji se tope Salvadora Dalija, a kompoziciju Eleven gates kao fantazmagorično delo, kinematografske atmosfere. 

U nastavku ćemo slušati delo pod nazivom Beast Sampler iz 2014. godine, koje je Hilborg posvetio Sakariju Oramu koji je delo premijerno izveo sa Kraljevskom filharmonijom iz Stokholma, u okviru Međunarodnog festivala kompozitora,u čijem fokusu je bilo stvaralaštvo Andersa Hilborga. Prema kompozitorovim rečima „Naziv dela odnosi se na moju čestu karakterizaciju orkestra kao 'zvučne životinje/zveri'. Identiteti odvojenih instrumenata rastvaraju se i postaju deo zvučnog objekta, oni ne treba da se opažaju zasebno. Želeo sam da se fokusiram na samu zvučnost harmonije u ovom komadu koji sadrži semplove iz mojih ranijih ostvarenja, ali i na neke nove," reči su Andersa Hilborga. Nakon kompozicije Beast Sempler, Simfonijski orkestar Bi-Bi-Sija i maestro Sakari Oramo interpretirali su i Hilborgovo ostvarenje Peacock Tales iz 1998. godine. Ovo delo je tom prilikom premijerno izvedeno u Velikoj Britaniji, a kao solista nastupio je klarinetista Martin Frest.

U drugom delu koncerta Simfonijski orkestar Bi-Bi-Sija i dirigent Sakari Oramo premijerno su u Velikoj Britaniji interpretirali i Hilborgov Prvi violinski koncert iz 1992. godine. Ovaj koncert premijerno je iste godine odsvirala Ana Lindal, kojoj je delo i posvećeno, uz pratnju Kraljevske filharmonije iz Stokholma pod upravom Juka-Peke Sarastea. Kao solistkinju slušaćemo Karolin Vidman. Poslednja tačka bila je kompozicija Kroz izgubljene pejzaže, nastala kao porudžbina Bi-Bi-Sija 2019. godine, a koja je takođe premijerno izvedena u Velikoj Britaniji.

Urednica Irina Maksimović Šašić