Španija: Metal koji ne potiče sa naše planete pronađen u skrovištu sa blagom

Jedna istanjena narukvica i zarđala kugla ukrašena zlatom su iskovane, otkrili su istraživači, ne od metala koji potiče sa naše planete, već od metala iz meteorita koji su pali na Zemlju.

Tim stručnjaka koji su otkrili nakit i predmete, koji je svojevremeno predvodio šef konzervacije Nacionalnog arheološkog muzeja Španije, Salvador Rovira-Ljorens, objavio je otkriće u radu, u kome se sugeriše da su u Iberiji (Pirinijesko poluostrvo), pre oko 3.000 godina, tehnike obrade metala bile daleko naprednije nego što se mislilo.

Blago iz Vilene potiče sa lokacije u Alekateneu u Španiji, na kojoj je 1963. godine otkriveno čak 66 predmeta uglavnom od zlata. Smatra se da su među najvažnijim primercima koji svedoče o zlatarstvu iz davnih vremena, ne samo na Iberijskom poluostrvu, već i čitavoj Evropi.

Međutim, određivanje starosti zbirke bilo je donekle teško izvodljivo. Dva predmeta: mala, šuplja kugla, za koju se smatra da je deo žezla ili mača i jedan predmet nalik narukvici imaju ono što su arheolozi opisali kao „crni“ izgled – to jest, izgleda da su napravljeni od gvožđa.

Na Iberijskom poluostrvu, gvozdeno doba – gde je istopljeno kopneno gvožđe počelo da zamenjuje bronzu – nije počelo sve do 850. godine pre nove ere. Pronađeni predmeti datirani su između 1500. i 1200. godine pre nove ere.

Međutim, pošto ruda gvožđa iz Zemljine kore nije jedini izvor gvožđa za kovanje, širom sveta postoji veliki broj gvozdenih artefakata pre gvozdenog doba koji su iskovani od materijala meteorita. Možda je najpoznatiji meteorski gvozdeni bodež faraona Tutankamona, ali postoje i druga oružja iz bronzanog doba napravljena od tog materijala i bila su veoma cenjena.

Postoji način da se razlikuje: gvožđe iz meteorita ima mnogo veći sadržaj nikla od gvožđa iskopanog iz Zemljine zemlje. Tako su istraživači dobili dozvolu od Opštinskog arheološkog muzeja Vilena, u kome se nalazi kolekcija, da pažljivo testiraju dva artefakta i utvrde koliko nikla sadrže.

Pažljivo su uzeli uzorke oba artefakta i podvrgli materijal masenoj spektrometriji kako bi odredili njihov sastav. Uprkos visokom stepenu korozije, koja menja elementarni sastav artefakta, rezultati snažno sugerišu da su i kugla i narukvica napravljeni od meteoritskog gvožđa.

Ovo uredno rešava dilemu o tome kako su dva artefakta usklađena sa ostatkom kolekcije: napravljeni su otprilike u istom periodu, koji datiraju iz perioda od 1400. do 1200. godine pre nove ere.

„Dostupni podaci sugerišu da bi kugla i narukvica iz kolekcije blaga iz Vilene trenutno bila prva dva predmeta koja se mogu pripisati meteorskom gvožđu na Iberijskom poluostrvu“, objašnjavaju istraživači u svom radu, „što je kompatibilno sa hronologijom iz kasne bronze".

Ipak, pošto su objekti jako korodirani, rezultati nisu konačni. Ali postoje novije, neinvazivne tehnike koje bi se mogle primeniti na objekte kako bi se dobio detaljniji skup podataka koji bi pomogli u cementiranju nalaza, predlaže tim.

Nalazi su objavljeni u Trabajos de Prehistoria.