Konačno započeta istraživanja Koprijana

O njegovoj prošlosti znamo veoma malo. Beše to nekada impozantno srednjovekovno utvrđenje nadomak Niša, za čije se ime – Koprijan – vezuju brojne legende. Iako je još od sredine prošlog veka pod zaštitom države kao kulturno dobro, ostalo je neistraženo do danas. Ove godine arheolozi i geofizičari konačno su krenuli da nam razotkrivaju te tragove bogate srpske istorije, koje, nažalost, brišemo sopstvenim nemarom.

Na 15 kilometara jugozapadno od Niša, na jednom uzvišenju obronaka planine Seličevice, iznad desne obale Južne Morave nalazi se srednjovekovno utvrđenje Koprijan. Utvrđenje potiče iz druge polovine XIV veka.

Na osnovu natpisa koji je pronađen pre skoro jednog veka, grad je datovan u 1372. godinu, a podigao ga je Nenad, sin kazanca Bogdana, tokom vladavine kneza Lazara. Kameni nadvratnik sa gradske kapije imao je uklesan natpis: AZ NENAD SIN KAZANCA BOGDANA SAZIDAH SI GRAD KOPRIJAN GOD. V DNI BLAGOVERNAGO MI KNEZA LAZARA V LETO 6880, to jest 1372. godine. Grad se prvi put u istorijskim izvorima pominje u „Žitiju despota Stefana Lazarevića". Za vreme turskih osvajanja Srbije, utvrđenje nekoliko puta prelazi iz srpskih u turske ruke. Osvojio ga je sultan Musa, zatim ga je sultan Murat II vratio Srbima; Turci su ga ponovo osvojili 1439. godine, da bi 1443. godine bio vraćen despotu Đurđu Brankoviću. Konačan pad pod tursku vlast Koprijan doživljava 1451. godine.

Grad je podignut na temeljima rimskog utvrđenja, a zabeleženo je da je na tom prostoru postojala i značajna vojna tačka i naselje u doba Vizantije pod imenom Kompolos.
Iako je 1947. godine proglašen za kulturno dobro - spomenik kulture, do danas nije arheološki istražen, niti su sprovedeni konzervatorsko-restauratorski radovi. Tako je danas Koprijan izuzetno devastiran, pošto je dugo predstavljao „pozajmište" građevinskog materijala za lokalno stanovništvo.

„Ove godine su u periodu od 2. do 9. novembra prvi put izvršena preliminarna geofizička ispitivanja, što ujedno predstavlja i prva arheološka istraživanja sprovedena na prostoru samog utvrđenja" - govori Aleksandar Aleksić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš, rukovodilac ovih istraživanja.

Glavni cilj ovih ispitivanja bilo je da se definišu i izdvoje strukture objekata unutar utvrđenja, kao i granice odbrambenog rova kojim je tvrđava bila opasana. Merenjima je utvrđeno da zidovi bedema sežu i do dva i po metra ispod današnje površine terena, koja je prekrivena šutom, a da je njihova širina veoma impresivna, preko tri metra. Preliminarna geofizička ispitivanja dala su veoma zanimljive i dragocene podatke, koji bi u budućnosti, sa započinjanjem arheoloških iskopavanja, mogli razotkriti tajne tog lokaliteta od izuzetnog istorijskog i kulturnog značaja i zaštititi ga od daljeg propadanja.