Zadužbina cara Dušana otkrivena ispod dvora poslednjeg srpskog despota

Narodno predanje o životu despota Pavla Bakića bilo je prvi trag koji je istraživače doveo na Venčac – do ostataka nekadašnjeg dvora. Prva iskopavanja dovela su istraživače do zaključka da se ovde nalaze još neki objekti. Pronalaskom kamena tesanika sa freskom koji je bio uzidan u zgradu koja se smatrala despotskim dvorom navelo je na sumnju da se tu nalazi i crkva.

„Ona nas je iznenadila svojom veličinom, načinom gradnje i ukrašavanja. Radi se o srpsko-vizantijskom tipu građevine kao što je recimo Gračanica ili Sveti Arhangeli kod Prizrena, a takvih crkava u okolini Šumadije i uopšte na severu Srbije do sada nije bilo“, kaže Vladan Milivojević, kustos Narodnog muzeja u Aranđelovcu.

Ovo je prva otkrivena crkva tog tipa u Šumadiji, vladarska i nesumnjivo Nemanjićka. Veruje se da joj je ktitor bio car Dušan. Prošlogodišnja istraživanja donela su saznanja koja govore da je crkva u drugoj polovini 15. veka najverovatnije bila razrušena, a jedno vreme pre toga i pusta. O načinu života tog doba govore i tragovi zidnog slikarstva.

„Radi se o izuzetnom živopisu, to su ocenili naši stručnjaci, istoričari umetnosti, koji ne zaostaje za zidnim slikarstvom Dečana, Gračanice, što je još jedan od dokaza da se zaista radi o vladarskoj zadužbini jer je samo vladar mogao da podigne jednu tako moćnu zadužbinu“, ističe Milivojević.

„Na neki način, otvorili smo novu stranicu istorije za ovaj kraj, a u sledećoj godini, zahvaljujući Ministarstvu kulture, očekujemo izradu projekta konzervacije i prezentacije ovog lokaliteta zaista značajnog za našu istoriju“, navodi Darko Pavlović, direktor Narodnog muzeja Aranđlovac.

Tokom četiri godine istraživanja prikupljeno je nekoliko desetina hiljada fragmenata, veliki broj predmeta pronađenih u nekropoli, a na lokalitetu se pojavljuju čak i neki rimski natpisi. Poslednjih dana istraživanja 2019. istraživači su uočili i temelje jedne starije građevine na kojima je bila podignuta crkva. Još se ne zna iz kog je perioda ta građevina i čemu je služila.