Kralj Artur: istorijska ličnost ili keltski superheroj?

Arheolog Majls Rasel, viši lektor na Univerzitetu Bornmut, smatra da nisu postojali ni vitezovi Okruglog stola, ni Ekskalibur, čarobni mač u kamenu predodređen za mladog Artura, sina Utera Pendragona. Rasel tvrdi za „Tajms" da je kralj Artur amalgam pet ličnosti i da nikada nije postojao kao jedinstvena osoba.

Veoma preduzimljivi monasi

Ovo nije prvi put da se postojanje slavnog vojskovođe dovodi u pitanje. Liz Liflon u tekstu za „Enšent oridžins" tumači da su legende o epskom kralju Arturu izmislili i širili preduzimljivi monasi Glastonberske opatije, iz vrlo prozaičnih razloga: kako bi poboljšali materijalni položaj svoje opatije.

Posle četiri godine istraživanja tog lokaliteta, grupa arheologa sa Univerziteta Reding došla je do istog zaključka: suočeni sa materijalnom krizom posle katastrofalnog požara, monasi iz 12. veka mistifikovali su istorijsku pozadinu lokaliteta da bi privukli što više žudnih hodočasnika, pa samim tim i novčanih poklona. Građevina je prilikom restauracije oblikovana u arhaičnom arhitektonskom stilu, kako bi proizvodila „mitološki osećaj" i podržala popularne legende. U navodnom grobu kralja Artura, otkriveni su artefakti iz 11. veka, bez ikakve dokazne veze sa vremenom kralja Artura (5. i 6. vek).

Stvarnost i fikcija

Majls Rasel je izučavao i „Istoriju kraljeva Britanije" Džefrija od Monmuta iz 1136. godine, kao i druge srednjovekovne rukopise. „Sama knjiga je zasnovana na mitovima, odama, legendama koji dopiru do 1. veka p. n. e., pre nego što je Britanija postala deo Rimskog carstva", izjavio je Rasel. Odmah je uočio sličnosti između Artura i Ambrozija Aurelijana, vođe rimsko-britanske populacije u 5. veku n. e. Monah Gilda 540. godine piše o Ambroziju, vojskovođi u bitki protiv Saksonaca, dok o kralju Arturu nema ni pomena.

Rasel smatra da su za stvaranje „keltskog superheroja" kralja Artura pozajmljene osobine vizantijskog cara Konstantina Velikog i drugih istorijskih ličnosti.

Kakogod, ljudi su oduvek imali potrebu da u kriznim vremenima stvaraju superheroje: od antičkog, lukavog Odiseja, preko srpskog epskog junaka Marka Kraljevića, modifikovanog vazala, do ʼstripovskogʼ superheroja Kapetana Amerike, protivnika sila Osovine. Keltska mitologija sa svojim druidima oslikava jungovsku večitu potrebu za „zlatnim dobom", za vremenom u kome će vitezovi sedeti za demokratskim, okruglim stolom kralja Artura, a narodom upravljati Merlinova intelektualna elita.

Priredila: Mirjana Bjelogrlić