Ajskasne – frižider pre frižidera, samo kada stigne ledadžija

U Muzeju nauke i tehnike nalazi se jedinstven eksponat koji svedoči kako su Beograđani bez frižidera i zamrzivača čuvali hranu krajem 18. i početkom 19. veka.

Da li ste se ikada pitali kako su ljudi ranije čuvali hranu, ako u obzir uzemo da je tek 1913. godine Fred Volf izumeo i proizveo prve električne frižidere za kućnu upotrebu?

„Pre elektifikacije ljudi su čuvali namirnice u ajskasnama, to su ove drvene kutije koje su obložene iznutra limom i obložene plutom, kako bi to bila dobra izolacija, da bi one držale hladonoću unutra su se stavljale kocke leda“, objašnjava Milena Vidosavljević, kustoskinja Muzeja nauke i tehnike.

Ajskasne su se pojavile krajem 18. i početkom 19. veka. Led je mogao da se održi dva dana, a onda je trebalo prosuti vodu i sačekati ledadžiju.

„Taj led je razvozio ledadžija na svojim kočijama i pakovao ga u plastove sena kako se ne bi otapao. Ledadžije su led razbijale na rekama i onda se takav led čuvao u lagumima ili u velikim pećinama, zavisi koji je kraj imao šta od ta dva. Tako da su odatle ledadžije uzimale led i prevozile ga od kuće do kuće ili gostionice koja je imala ajskasnu. Led je kasije prodavan i direktno iz farbike kao što je BIP koji je proizvodio led“, dodaje kustoskinja.

Preteče današnjih frižidera izgledaju slično, police, fioke, odozgo se stavlja led, kroz slavinu istače. Ukoliko ih niste videli kod baka i deka, onda u Muzeju nauke i tehnike možete videti nekoliko različitih – veliki, manji, sa jednom policom, ili više pregrada, jer su se i tada frižideri birali prema potrebama.