Dačić: Pupin i Vilson su pravi primer srpsko-američke saradnje

Ivica Dačić je izrazio zadovoljstvo što prisustvuje skupu posvećenom pozitivnim primerima srpsko-američke saradnje, dvojici velikana profesoru Mihajilu Pupinu i predsedniku Vudro Vilsonu, koji su svojim dostignućima, aktivizmom i političkim delovanjem ostavili dubok trag i zadužili ne samo dva naroda – srpski i američki, već i čitavo čovečanstvo.

"SAD i Srbija delile su kroz istoriju zajedničke vrednosti i udruženo se borile za očuvanje slobodarskih načela i civilizacijskih dostignuća. Ipak i pored toga, druga polovina 20. veka donela je velike izazove i značajne nesuglasice u srpsko-američkim odnosima. Zato je važno da iznova ističemo pozitivne aspekte naše zajedničke prošlosti, kako bi danas bile promenjene neke pogrešne percepcije koje smo kreirali jedni o drugima", rekao je Dačić.

Profesor Pupin bio je integrisan u američko društvo kao naučnik svetskog glasa, ali je postao gotovo jednako poznat i kao elokventan, prepoznatljiv i dosledan predstavnik Kraljevine Srbije, kasnije Kraljevine Jugoslavije i Srba u SAD.

Godine 1912. imenovan je za počasnog konzula Kraljevine Srbije u SAD sa sedištem u Njujorku, a Pupin je sa te pozicije u velikoj meri doprineo uspostavljanju međudržavnih i širih društvenih srpsko-američkih veza. Kao veoma ugledan naučnik i građanin SAD učinio je mnogo da obezbedi američku podršku Kraljevini Srbiji tokom Prvog svetskog rata.

Ministar je podsetio da se Vudro Vilson veoma dugo zalagao za obnovu Srbije kao nezavisne države i njen izlaz na more, što je bio zahtev koji je postao deo i njegovih čuvenih 14 tačaka iz 1918. godine. Do koje mere je bio naklonjen Srbiji vidljivo je i u telegramu koji je iste godine uputio predsedniku Vlade Kraljevine Srbije Nikoli Pašiću, a u kojem Vudro Vilson piše da je "siguran da se pravda za Srbiju nalazi u vrhu prioriteta svakog mislećeg i patriotskog stanovnika Sjedinjenih Država".

Na prijateljstvo Pupina i Vilsona, ali i na razmere poštovanja koje je ukazano srpskom narodu, podseća verovatno i najdirljiviji momenat u srpsko-američkim odnosima kada se 28. jula 1918. godine srpska zastava zavijorila na Beloj kući.

Tog dana je u crkvama širom SAD pročitano, a u svim uticajnim dnevnim novinama i objavljeno, saopštenje američkog predsednika Vilsona koji je, dirnut velikim žrtvama i herojskim delima, izrazio divljenje "odvažnom srpskom narodu". 

Šef srpske diplomatije ovim prilikom je posebno istakao i podsetio da mu je bila izuzetna čast što je 2018. godine imao priliku da i u Vašingtonu, u Kongresu SAD i u Beogradu, obeleži ovaj datum, prisećajući se sa američkim partnerima savezništva naša dva naroda.

Razumevanje koje je postojalo između Pupina i Vilsona značajno je doprinelo ostvarenju pregovaračkih ciljeva naše državne delegacije na Pariskoj mirovnoj konferenciji.

Profesor Pupin je bio jedna vrsta pridruženog i vrlo predanog nezvaničnog člana, koji je u Pariz došao na poziv Nikole Pašića. Pupinovo prijateljstvo sa predsednikom Vilsonom, kao i činjenica da je lično poznavao vodeće članove američke delegacije, znatno su pomogli predstavnicima Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca u pregovorima o nekim od ključnih pitanja.

Ministar je podsetio i da je Pupin bio istaknuti predstavnik tadašnje srpske dijaspore u SAD. Podsetio je da su srpsku dijasporu činili ne samo ljudi poput profesora Pupina ili Nikole Tesle, već i Džordž Fišer tj. Đorđe Šagić, koji je pre više od 200 godina kao srpski ustanik krenuo u Ameriku i učestvovao u Teksaškoj revoluciji, ali i David Vujić, koji je šezdesetih i sedamdesetih godina radio na programu "Apolo" i mnogi drugi koji su ostavili, ili i danas ostavljaju značajan trag u SAD.

"Svi zajedno moramo biti angažovani kako bismo pripadnike srpske dijaspore u SAD podstakli da svoje kapacitete, poznanstva, kontakte ili resurse angažuju na liniji onog patriotizma i ljubavi prema starom zavičaju", zaključio je Dačić.