Olupina britanskog kraljevskog broda otkrivena posle 340 godina

Olupinu broda „Gloster“ zapravo su 2007. godine pronašla dva brata, Džulijan i Linkoln Barnvel, zajedno sa ocem i dvojicom prijatelja, nakon četvorogodišnje potrage koja je obuhvatila područje od više od 5.000 nautičkih milja.

Brod se nasukao 28 milja od Grejt Jarmuta, kod Norfolka, ali zbog vremena potrebnog da se potvrdi njegov identitet i potrebe da se zaštiti „rizično“ mesto koje se nalazi u međunarodnim vodama, njegovo otkriće tek sada moglo da bude objavljeno.

Prvobitno izgrađen 1652. za englesku mornaricu „Gloster“ je učestvovao je u bitkama tokom englesko-španskog rata od 1654. do 1660. i drugog i trećeg englesko-holandskog rata.

Godine 1682. brod se sudario sa peščanom sprudom i potonuo, a u toj tragediji je stradalo skoro 250 ljudi. U to vreme, na brodu je bio Džejms Stjuart, koji je preživeo brodolom i postao kralj Engleske i Irske – Džejms Drugi i škotski kralj Džejms Sedmi. Budući kralj se tokom nezgode svađao sa kapetanom broda oko navigacije kroz opasno područje i nije hteo da napusti brod do poslednjeg trenutka, što je izazvalo nepotrebne žrtve mnogih koji zbog protokola nisu smeli da napuste brod pre kraljevske porodice.

Kralj, naravno, nije hteo da prihvati bilo kakvu odgovornost za potonuće broda, već je okrivio kapetana Džejmsa Ejresa i zahtevao da on odmah bude obešen, iako je Ejres, u stvari, bio izveden pred vojni sud i zatvoren.

Otkriće olupine, zbog okolnosti njenog potonuća, moglo bi da bude „najznačajnije istorijsko pomorsko otkriće od vađenja iz mora broda ‘Meri Rouz’ 1982. godine“, smatra profesorka Kler Džovit, koja se specijalizovala za pomorsku istoriju na Univerzitetu Istočna Anglija.

Kada je otkriven, činilo se da je brod odvojen od kobilice. Mnogi artefakti, uključujući odeću i obuću, izvađeni su iz olupine, kao i brodsko zvono, izvađeno 2012. godine, koje se pokazalo kao ključni trag u potvrđivanju da je reč o olupini „Glostera“.

Linkoln Barnvel navodi da su olupinu otkrili tek u četvrtom pokušaju i da je njegov tim već počeo da gubi nadu da će ikada pronaći „Gloster“. Ali kada su uspeli, morali su da čuvaju tajnu.

„Mi smo bili jedini ljudi na svetu u tom trenutku koji su znali gde se nalazi olupina. To je bilo posebno i nikada to neću zaboraviti“, naglašava Linkoln.

Ratni brod „Meri Rouz“ je služio engleskoj tjudorskoj mornarici pod kraljem Henrijem Osmim, sve dok nije potonuo tokom bitke 1545. Nakon otkrića, restauriran je i sada je izložen u Portsmutu.

Profesorka Džovit smatra da će otkriće olupine „Glostera“ „fundamentalno promeniti razumevanje društvene, pomorske i političke istorije 17. veka“.

Kako je naglasila: „To je izuzetan primer podvodnog kulturnog nasleđa od nacionalnog i međunarodnog značaja“.

Planirana je izložba za proleće 2023. u Muzeju i umetničkoj galeriji zamka Norič kako bi se prikazali nalazi iz olupine i predstavila tekuća istorijska, naučna i arheološka istraživanja.