Kod dece onih koji su preživeli katastrofu u Černobilju genetski poremećaji nisu učestaliji

Decenijam se u popularnoj kulturi bebe roditelja koji su preživeli neku nuklearnu nesreću prikazuju kao mutanti sa raznim deformitetima ili kao osobe koje će sigurno oboleti od raka.  Nova studija u kojoj su prikupljeni podaci o deci čiji su roditelji bili izloženi zračenju prilikom černobiljske katastrofe 1986. godine, pokazuje da ova deca nemaju ništa više DNK mutacija u poređenju sa decom rođenom od drugih roditelja u bilo kom drugom kraju sveta, prenosi Gardijan.

Studija, objavljena u časopisu Sajens, jedna je od prvih koja je sistematski analizirala promene u incidenci pojave mutacija kod ljudi koje su bili izloženi nekoj veštačkoj katastrofi, poput slučajnog izlaganja radioaktivnom zračenju.

Pored pružanja novih uvida u to kako zračenje utiče na ljudsko telo, ovi nalazi bi trebalo da pomognu i da se ohrabre drugi ljudi koji su možda bili izloženi zračenju, poput onih koji su živeli u blizini fabrike u Fukušimi 2011. godine, da je bezbedno da se vrate svojim kućama ili da imaju potomstvo.

„Ljudi se plaše povratka, a najviše ih brinu upravo transgeneracijski efekti zračenja“, navodi dr Siven Čanok iz Nacionalnog instituta za rak u Rokvilu, u američkoj državi Merilend, koji je bio supervizor istraživanja. „Taj naučno fantastični stereotip o bebama sa tri glave je jako ukorenjen u svesti mnogih, pa i stanovnika Fukušime“.

Jonizujuće zračenje može da ošteti DNK u ćelijama ljudi koji su bili izloženi radijaciji, posebno u pogledu predispozicije za dobijanje raka, ali nije bilo dovoljno poznato da li i koliko oštećuje jajnu ćeliju i ćelije spermatozoida. U teoriji, mutacije u ovim ćelijama se prenose na naredne generacije i potencijalno mogu da izazovu razvojne poremećaje ili rak kod potomaka onih koji su bili izloženi zračenju.

Kako bi proverili ovu mogućnost, Čanok i njegove kolege su analizirale genom 130 dece roditelja koji su ili učestvovali u otklanjanju posledica posle eksplozije nuklearke u Čenobilju, ili su evakuisani iz obližnjih gradova i naselja. Naučnici su analizirali i genom roditelja i njihove dece začete posle nesreće.

Iako su njihovi roditelji bili izloženi visokim nivoima zračenja, kod ove dece nije došlo do povećanja broja novih mutacija – onih koje nisu otkrivene ni kod jednog od roditelja, ali koje su mogle da nastanu zbog oštećenja njihovih jajnih ćelija ili sperme.

„Ove mutacije mogu biti u krvi roditelja, ali ne nalazimo te stravične mutacije sperme i jajnih ćelija kako ih predstavlja naučna fantastika“, naglašava Čanok. „Smatramo da bi ovo trebalo da bude ohrabrujući podatak da nema dokaza o suštinskim i značajnim transgeneracijskim efektima radijacije“.

Postdoktorand sa Instituta Sanger u Hinkstonu, centru za istraživanje genoma Univerziteta u Kembridžu, dr Aleks Kejgn, naglašava da ovi nalazi ne umanjuju nebrojene lične tragedije koje su doživeli svi oni koji su osetili posledice nuklearne eksplozije u Černobilju, ali ipak, im daje tračak nade da potencijalne štetne efekte zračenja koje su podneli nisu preneli na DNK svoje dece.