Najbogatiji Crnogorac bi da provede starost u otadžbini

Bivši tajlandski premijer, naturalizovani Crnogorac Taksin Šinavatra planira da se tokom ove godine vrati u svoju zemlju, piše tiražni tajlandski dnevnik na engleskom jeziku Bangkok post.

Šinavatra, koji je u prošlosti bio na čelu tajlandske vlade pet godina i sada živi u Dubaiju, izbegao je iz budističkog kraljevstva 2006. godine nakon što je zbačen s vlasti, a 2009, za vreme vlade Mila Đukanovića, po skraćenom postupku je dobio crnogorski pasoš.

Sedamdesetdvogodišnji Šinavatra, kojeg mediji u najmanjoj bivšoj jugoslovenskoj republici nazivaju najbogatijim Crnogorcem jer se njegova imovina procenjuje na oko 1,6 milijardi dolara, želi da provede starost u Tajlandu, te pokušava da nađe načina kako da se vrati u otadžbinu a ne završi iza rešetaka, budući da je tamo protiv njega pokrenuto ukupno deset sudskih postupaka, od kojih je u nekima već proglašen krivim.

Po pisanju podgoričkih Vijesti, kompanija "Global TS Montenegro", koja je u vlasništvu Šinavatre i u imenu poseduje njegove inicijale, poseduje 37.000 kvadrata zemlje na popularnom ostrvu Sveti Nikola kraj Budve, koju je 2017. godine otkupila od (kontroverznog) srpskog biznismena Stanka Subotića po ceni od 24 miliona evra, poslednjih meseci nastoji da proda taj svoj posed na prestižnoj turističkoj lokaciji.

I dok za to postoje razlozi finansijske prirode, s obzirom na to da Šinavatrina crnogorska kompanija poslednjih godina beleži gubitke od 60 do 70 hiljada evra godišnje, čini se da je bitan motiv iza njegovog pokušaja da se oslobodi nekretnina u Crnoj Gori i to što je bivši predsednik tajlandske vlade, nakon 15 godina u egzilu, željan povratka u otadžbinu.

Mali izgledi za povratak?

Najveći tajlandski list na engleskom jeziku Bangkok post piše da je kroz društvenu mrežu "Klabhaus" Šinavatra prošle nedelje izjavio da razmišlja o skorom povratku u zemlju i dodaje da bi, s obzirom na to da je u odsustvu osuđen na 12 godina zatvora po više optužbi, jedini način na koji bi mogao da se vrati kući a da ne završi u zatvoru bio da izdejstvuje pomilovanje tajlandskog kralja.

Naime, partija Puea Čat, s kojom je kontroverzni bivši premijer u bliskim odnosima i koja podržava njegov povratak u zemlju, razmotrila je dva moguća scenarija za okončanje njegovog egzila. Jedan je zahtev za ponovno suđenje, a drugi pomenuta amnestija.

S obzirom na to da prvi metod pravno zahteva prezentiranje potpuno novih činjenica i dokaza, on se čini teško izvodljivim, pa se veruje da ambicioznom, bogatom i – mnogi Tajlanđani bi rekli – korumpiranom političaru ne preostaje ništa drugo nego da se uzda da će izdejstvovati milost monarha Rame X, koji je i sam poslednjih godina zbog svog raskalašnog ponašanja predmet protesta u Tajlandu.

Ni to, međutim, nije bez rizika, ocenjuju pravnici, jer bi taj put podrazumevao da Šinavatra najpre mora da se preda tajlandskim vlastima i ode u pritvor, što bi onda, u slučaju da ne dobije pomilovanje, značilo da automatski prelazi na izdržavanje zatvorske kazne koja mu je određena.

Inače, među više vrsta zloupotreba državnog položaja i pronevera novca, "najbogatijem Crnogorcu" pojedinačno najdužu zatvorsku kaznu (od pet godina) donela je manipulacija u kojoj je izdejstvovao promenu državnih propisa o visini iznosa koncesija i akciza, kako bi kompanija čiji je vlasnik više profitirala.

Ličnost koja polarizuje društvo

Taksin Šinavtra je ekscentrični biznismen koji se obogatio poslovanjem u oblasti mobilne telefonije i satelitskih komunikacija i koji je krajem devedesetih godina, neposredno nakon teške azijske finansijske krize, osnovao populističku stranku "Taj rak Taj" (bukvalno: "Tajlanđani vole Tajlanđane") i preko nje, ostvarivši ubedljivu pobedu na izborima, stupio na čelo države 2001. godine.

Ostao je u analima te budističke zemlje u jugoistočnoj Aziji, u kojoj su česta uplitanja vojske u upravljanje državom, kao jedini demokratski izabrani premijer koji je uspeo da se održi na vlasti čitav mandat.

Međutim, nakon što je Šinavatra stekao i drugi mandat u 2005, u javnost su procurili izveštaji o njegovim korupcionaškim aferama, od kojih je bila najveća ona u kojoj je bio optužen za izbegavanje plaćanja poreza na prodaju deonica svojih gigantskih firmi koje su, navodno, bile vredne čak oko milijardu američkih dolara.

Za Šinavatru se i govorilo da je uvredio tadašnjeg kralja Ramu IX, koji je važio za moralno čistu, dostojanstvenu ličnost koja ujedinjuje politički rascepkano kraljevstvo i koji je bio poštovan, praktično kao živo božanstvo. Ta percepcija je prouzrokovala redovna masovna okupljanja građana, koji su u znak podrške kralju simbolično svakog ponedeljka oblačili žute majice.

S druge strane, Šinavatrina glasačka baza, uglavnom vrlo siromašni seljaci i radnici sa severa države, oblačili su se u crvene majice u znak podrške njegovoj politici, koja je bila izdašna prema tim slojevima stanovništva, jer je sadržala zamrzavanje dugova seljaka, davanja za farme, mala i srednja preduzeća i ulaganje u razvoj sistema jeftinog i široko dostupnog (univerzalnog) zdravstvenog osiguranja.

Tajlandsko društvo se tako podelilo na pristalice i protivnike Šinavatre i njegovih saradnika – žestoka polarizacija čije se posledice osećaju i danas.

Inače, u periodu u kojem je bio za kormilom države, Šinavatra je sproveo oštru kampanju za suzbijanje trgovine drogom, pokrenuo ofanzivu protiv muslimanskih separatista na jugu zemlje i rukovodio obnovom posle udara velikog cunamija koji je krajem 2004. godine u Tajlandu usmrtio preko 9.000 ljudi, a u celom regionu jugoistočne Azije odneo više od 230.000 života.

Njega je zbog korupcije i nepoštovanja monarhije s vlasti zbacila vojska u septembru 2006, nakon čega je i zabranjen rad njegove partije, a on sam je prisiljen na bekstvo u inostranstvo. Već 2008. osuđen je na dve godine zatvora za konflikt interesa, jer je omogućio svojoj tadašnjoj supruzi da kupi državnu zemlju po ceni nižoj od tržišne.

Ipak, zahvaljujući bogatstvu i, delimično, popularnosti, on je nastavio da gaji kontakte s političarima i poslovnim ljudima u Tajlandu i da utiče na rad partija koje su kasnije osnovane uz njegovu saglasnost, direktno i preko članova svoje porodice koji su ostali u zemlji.

Štaviše, njegova mlađa sestra Jingluk Šinavatra, kao eksponent njegove populističke politike, uspela je da se dokopa premijerske fotelje 2011. godine, ali je, posle izbora koji su proglašeni nevažećim, 2014. zbačena s funkcije odlukom Ustavnog suda koji je našao da je ona ranije na nezakonit način uklonila s položaja jednog ministra u svojoj vladi. Nakon toga, zbog nemogućnosti da se oformi nova vlada i sukobljavanja "crvenih" i "žutih majica", opet je intervenisala armija uvođenjem vojne diktature koja i danas traje.

Taksin Šinavatra, koji je nakratko bio i vlasnik engleskog fudbalskog kluba Mančester siti i kojeg, može se reći, dobro opisuje reč "tajkun", u svom obraćanju na forumu upriličenom na društvenoj mreži "Klabhaus" 5. januara, samouvereno je izjavio da bi njegov povratak u zemlju bio poklon tajlandskom narodu, jer bi on u tom slučaju ponudio svoje usluge vladi i besplatno je savetovao.

On, međutim, ostaje faktor polarizacije u tajlandskom društvu, jer mada i dalje uživa određenu podršku, s druge strane izaziva i prezir i gnušanje nemalog broja građana, koji smatraju da bi njegov najveći poklon otadžbini bio ako bi u ovoj godini otišao na izdržavanje zatvorske kazne.